Mimarinin modüllere ayrılmış halde yapımı ile ilgili bir sunum yapmak istiyorum. Bu memlekete çok büyük faydası olduğuna da inanıyorum. İşçimize de mühendisimize de fabrikamıza da… Cephe nasıl yapılırdı arkadaşlar eskiden? “Stick Sistem” dediğimiz alüminyum çubukları cepheye takardık. Sonra üstüne camları getirir takardık, sepetten adam düşürürdük, bir şeyler olurdu. Hâlbuki modüler cephe paneli diye bir şey çıktı sonradan. Ne oldu? Hazır bitmiş panel fabrikada üretildi, getirildi, elbise asar gibi takıldı. Bu bir modül, modülasyon yapıldı cephede.
Şu anda Türkiye’de de var bununla uğraşanlar, biz de yaptık. Hazır banyo modülü… Bütün lavabosu, klozeti borusu, her şeyi içerisinde. Hazır, çelik karkaslı. Getirip binanın içerisine koyuyor adam, betonarmeyi yaparken koyuyor. Bu da bir sektör.
Hazır balkon modülü… O kadar çok yapıyoruz ki bu işi şimdi. Türkiye’de, fabrikada çelik taşıyıcılı balkonu üretiyoruz. Önünün parapeti, zemin kaplaması, tavan kaplaması gönderiyoruz, dört tane bulonla (cıvatayla) adam bağlıyor orada.
Bu işin en sonu bina tekniğinde. Cephesini yaptın tuvaletini de yaptın, onun yerine full bitmiş odayı yapıp gönderiyorsun. Bunun adına “İnce İşleri de Dâhil Olmak Üzere Bir Fabrika Ortamında İmal Edilmiş Modüler Bina Teknolojisi” diyoruz. Konu nerede başlamış? Lüks yolcu gemileri var ya Akdeniz’de dolaşan, yolcu gemilerinin otel odalarını böyle üretmişler. Her biri dışarıda yapılmış getirilip kaynatılmış. İçerisinde mutfağı, tuvaleti, yatağı var.
Modüler bina neden önemli arkadaşlar? Hepimiz yıllardır Rusya’da çalışıyoruz. Niye? Çünkü Rusya’dan vize alabiliyoruz işçimize. Ama hadi gelin Almanya’ya gidelim. Orada işçiye vize almak için bir varlığının olması gerekiyor. OSM (Offsite Manufactured) demek. Yani sahada değil de saha dışında bir fabrika ortamında imal etmek.
Bugüne kadar bina modülleri hakkında dünyada gelişen teknolojiler; betonarme var prekast, çelik ve ahşap var. Betonarme bence çok avantajlı. Fibrobetonun Ultra High Performance Concrete’i var ya kullandığı, bundan bu modülleri çok hafif üretmek mümkün. Çelikte biliyorsunuz yangın problemi var, betonda yok. Ahşap var bir de. Bunlar tamamen ülkenizin hammaddesiyle ve elinizdeki vinç kapasitesiyle ilgili. Ben betonu da ahşabı da bir kenara koyuyorum. Çünkü çelikçiyim. Biz çeliği konuşalım.
Yazılımcı arkadaşlara söylüyorum. Bunun yazılımını da çıkarmamız lazım. Amerika’da Z Modular denen bir grubun hazırlamış olduğu bir yazılım var. İstediğiniz odanın ebatlarını veriyorsunuz, maliyetini, kaç adam/saat harcayacağınızı hesaplıyor. Bu arada bunları yapmak o kadar da kolay değil. Bir günde dört modül çıkarabilirsen 15.000 m2 bir fabrikadan güçlüsün demektir.
Artık Her Şey Fabrika Ortamında Bitiriliyor
Bugün artık Amerika’da şantiyede çalışacak inşaat işçisi de inşaat mühendisi de yok. Bu nedenle her şey fabrika ortamında bitiriliyor ve lego gibi üst üste bağlayıp geçiyorsunuz. Bu işte çalışacak olan mimar, inşaat mühendisi tesisat mühendisi, elektrik mühendisi bunların hepsi benim şirketimin bünyesinde var ama onları koordine etmekle bizim canımız çıkıyor. Bu koordinasyonun üniversitelerde yapılması gerekiyor. Bir oda modülünü Suudi Arabistan için tasarlayan birisinin VRV klima denildiğinde ne olduğunu bilmesi lazım. Bu inşaat mühendisi mi, mimar mı, mekanik tesisat mühendisi mi, elektrikçi mi? Bunların hepsini birbirine bağlamamız lazım. Benim yaşım 71’e geldi. O kadar inanıyorum ki bu sektörün Türk inşaat sanayisinin lideri olacağına. Dünyanın da lideri olacağız. En iyi işçi bizde. Maalesef en ucuz işçi de bizde Uzak Doğu’yu saymazsak. İnşaat malzemesinin en kralı bizde. Mobilyacılık, fit out iç bitirme işleri hepsi bizde. Neden satamıyoruz biz bu modülü o zaman? Onun için ben hep anlatmaya çalışıyorum bu işi.
Forta PRO firmasından bahsedeceğim size. Letonyalılar Baltık ülkeleri o kadar şanslı ki… Arada bir deniz var. Denizi geçiyorsun zengin Finlandiya, Norveç, İsveç ve Danimarka… Letonyalılar tabii komünizmden çıkmış arkadaşlar. Bu firmanın %20’sini Samsung satın almak istiyor. Uzak Doğu ülkelerinde konut, bina yapma teknolojisi için yasa çıkardılar. “Modüler yapacaksın.” diyorlar. Fabrikada bitir, getir, bağla. Bu işi -50 °C’de Norveç’in kuzeyinde nasıl yapacaksın? Bunlardan başka bir yol yok ki. Benim modüler mimariden kastım budur arkadaşlar! Bunun için mimarların kafasını biraz dikdörtgene çevirmesi lazım. Böyle yamru yumru yapmadan yani bu yolla da çok lüks binalar yapılabiliyor. Mesela 4,50 m genişliğinde bir oda yanında bir 4,50 m daha, arada duvar yok, al sana 9 metre salon. Tabii bunun statik hesabının yapılması gerekiyor. O da zaten gençlerin ve bizlerin görevi. Yapılmaması için hiçbir sebep yok. Eğer genç bir mühendis mimarsanız girin internete “modular building” yazın. Cayır cayır eleman arıyorlar. Mühendis, mimar arıyorlar. Biraz tecrübeniz varsa, yoksa da bir şekilde girin oralara. Yani akıllı olmak lazım. Türkiye Cumhuriyeti’nde bugün hafif karkaslı çelik ile m2’si 600-700 dolara Yusufeli Barajı’nın gölünde kalan köyleri taşıdı TOKİ. 450-500 dolardan yaptırdılar, bitmiş köy evini. Köy evi dediğime bakmayın her şeyi içerisinde. Bugünün fiyatlarıyla diyelim 700 dolar. Bu tür bir teknoloji ile 1200 dolar m2’nin altına inmek mümkün değil. Arada 500 dolar bir fiyat farkı var. Bu fiyat farkı Almanya için önemli mi? 7000 eurodan satıyorlar. Ev yok. Bugün IDEA StatiCa’dan gelen arkadaşlar var. Çek Cumhuriyeti’nin Prag şehrinden gelmişler. Prag bu iş için o kadar uygun bir yer ki tam Avrupa’nın göbeğinde. Orada üretip satılabilir. Ama benim gönlüm hep Türkiye’de üretilsin istiyor. Bizim işçimiz burada. Bu işçiye iş vermek zorundayız.
Polonya’da benzer bir firma var arkadaşlar. Bunlar da en büyüklerden birisi. New York’a kadar iş yapıyorlar. Bir otel odası modülü yaptılar. Otel odasının alçıpanı, kliması, aydınlatması yatağı yorganı, tuvaleti, klozeti yok mu? Bunların hepsinde “Made in Turkey” yazamaz mıyız? Var bunlar. Kafamız da var. Bunu yapamamamız için hiçbir sebep yok. Pandemi başladığında nakliye fiyatları çok yükseldi. Şimdi biraz normale geldi. Avrupa’ya bizim mal götürmemiz çok kolay.
Avrupa’nın En Yüksek Modüler Binası:
Croydon House / Londra
44 katlık bir yapı. Londra’da şehrin göbeğinde bir arsa bulmuşsun, hadi git bir inşaat yap bakalım. “Kule vinçin yüksekliğinden bir açı çek, oraya kadar hiçbir şey yapamazsın.” diyorlar. Yola geliyor zaten. Çalışman mümkün değil. Ancak bu binada görüldüğü gibi böyle üst üste gidilebilecek şekilde yapabilirsin. Kuleleri betonarme çekirdek var yatay deprem ve rüzgâr yüklerine karşı bitmiş modülü kaldırıp götürüyorsun. Londra’nın en büyük modüler yapı fabrikasında, şehre 80 km uzaklıkta, bitmiş modüller bildiğiniz ev. 3-4 veya 5 metre yap. Yükseklikler önemli tabii. Dubai’deydim geçenlerde. 5 metre yüksekliğe kadar köprü engeli olmadan yapmak mümkün.
Modül Çelik Yapısı
Bunun hesabı kitabı önemli. Çünkü doğru dürüst hesaplamazsak başımız belaya girer. Aslında hesabın da normal çelik konstrüksiyon binadan hiçbir farkı yok. İTÜ’nün karşısında bitmez tükenmez bir gökdelen var Hattat’ın. Onun kolonları, üç katlık kolonlarla yapıyorsunuz, kirişleri cıvatayla bağlıyorsunuz. Bu konvansiyonel yapım metodu. Bunun yerine bu sistemi mecbur kat yüksekliğinde kesmek zorundasınız. Dört tane kolon, sekiz tane kiriş. Kolonlar dörder metre, her modülün kendi kolonu ve döşemesi var. Statik hesapları yapılıyor. Bütün modüller üst üste depremde ve rüzgârda ne tür hareket edeceğini gösteren veriler sunuluyor. Buna göre kesitleri seçiyoruz. Tabii ki hafif olmasını istiyoruz. Bağlantılar çok önemli çünkü nakliye sırasında gemiciler “İki modülü üst üste bağlayalım.” diyorlar. “Tamam” diyoruz. Eğer o bağlantılarda hassasiyet tam olmazsa konteynerde devrilme ihtimalleri var. Kalıpları kurarak hepsini sıfır hata ile yapmanız lazım. Yoksa kabul olmaz.
Türkiye’den biz tırla bütün Avrupa’ya mal gönderebiliriz. Bugünün tır nakliye fiyatları da makul. Nakliye önemli. Çinlilere bu işte devlet bir nakliye desteği vermişti. Şu anda vermiyor. Modüler binalar için emin olun m2’de 250 dolar nakliyede gidiyor. Öyle bir teşvik alınabilse bütün Avrupa’nın binalarını Türkiye’de üretir, götürürüz. Sunumum bu kadar. Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.