Mal Sahibi: İzmir Büyükşehir Belediyesi
Çelik İmalat & Montaj: Taykon Çelik-İzmir
Yazı: Taner TELCİOĞLU
Çelik yapının hızlı üretilebilir yapısı, tasarımcıların istekleri karşısında çeliği daha da üretken hale getirir. Bu noktada mekanik akıllı otoparklar günümüz şehir yaşamında pratik ve verimlidir. şehir yaşamının kalabalık yapısı ve araç yoğunluğu şehir merkezine bireysel araçlarla ulaşımı zor ve stresli hale sokmaktadır. Bu soruna çözüm anlamında yeni otopark alanlarının oluşturulması gerekmektedir. Yeterli alanların bulunmadığı, arsa değerlerinin yüksek olduğu şehir merkezlerinde otomatik otoparklar bu noktada yeni üretken çözümler sunmaktadır. şimdiye kadar yapılmış olan betonarme rampalı otoparklar, geniş bina oturma alanı ihtiyacı ve hantal görüntüsü ile şehrin yapısal yoğunluğunda yer bulamadığı gibi mimari ihtiyaçlara da karşılık verememektedir.
Yapılmakta olan otomatik otopark İzmir’in en merkezi ve en yoğun populasyonunun olduğu Alsancak semtindedir. Yer aldığı arsa uzun yıllar benzinlik olarak kullanılmıştır. Benzin istasyonlarının şehir dışına alınması sürecinde büyükşehir belediyesi tarafından boşaltılan alan uzun yıllar kullanılmamıştır. şehir merkezinde böylesi kıymetli bir alan otopark olarak planlanmıştır; ancak arsada rampalı otopark yapısını karşılayacak kadar oturma alanının olmaması farklı çözümlerin ve projelerin üretilmesini ve tasarlanmasını gerektirmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 2012 yatırımları içerisinde planlanarak böylesi özel bir proje gerçekleştirmektedir. Yapının yapılacağı arazi 2012 yılında 4.750.000 TL’ye kamulaştırılarak, ihale 13.250.000 TL ile neticelendirilmiştir. İnşaat şubat 2013’te başlamış ve öngörülen iş programı doğrultusunda şubat 2014’te tamamlanması hedeflenmiştir.
Mimari proje ile statik projenin uygulanabilirliğinin ve mekanik aksamların bu yapıya uyumunun kontrolü yapılmıştır. şehrin merkezinde bu derece yüksek katlı çelik yapının günlük hayatı etkilemeden yerine konması en önemli sorun olarak karşımıza çıkmıştır. Yapılan doğru imalat planı ve lojistik planları sayesinde 120 gün olarak öngörülen montaj süresi yaklaşık olarak 70 günde bitmiştir. Böylece yapısal olarak karmaşık ve maliyetli gözüken bu proje gerçekçi çözümler, planlama ve bilgili ekiplerce yönetilmesi sayesinde hızlı ve planlanan bütçe içerisinde tamamlanmıştır.
İmalat aşaması öncesinde çelik taşıyıcı sistem üç boyutlu modellenmiştir. Bu modelleme çalışmasında imalat nakliye ve montaj iş programları hazırlanmıştır. Çelik yapının imalat aşamasından bahsetmek gerekirse genel olarak kullanılan malzeme türü standart üretilen profil malzemesi olan S235JRdır. Bağlantı detaylarındaki bulonlar 10.9 kalitesinde tedarik edilmiştir. Tüm üretim aşamalarında Taykon Çelik üretim prosesi içinde de yer alan DIN 18800-7 ve EN3834-2 standartları gerekliliğinde yapılmıştır.
Otomatik otopark binası 616 m2 taban alanında 11 katlı olup, 270 araca park hizmeti verecek şekilde tasarlanmıştır. İçerisinde 4 adet düşeyde hareket eden asansör, katlarda yatay olarak hareket eden platformlar ve taşıyıcılar, otomatik açılır-kapanır kapılar ve kontrol ekipmanları bulunmaktadır. Yapı barındırdığı bu ekipmanlar sebebiyle yapı bir bakıma makine şaşesi görevini görmektedir. Yapısal çelik tasarımında Amerikan ASD (Allowable Stress Design) şartnamesi kullanılarak modellenmiş ve boyutlandırılmıştır. Yapının iskeletinde sıcak daldırma galvaniz uygulaması yapılmıştır. Galvaniz kaplama, boyaya göre korozyona karşı çok daha uzun ömürlü olduğundan tercih edilmiştir. Sıcak daldırma galvaniz uygulmasına uygun imalat aşamasında detaylar düşünülmüştür.
Proje dinamik yüklerle çözüldüğünden ve makine şasesi yapısında olduğundan montaj aşamasında çok özenli bir çalışma gerektirmektedir. Bağlantıların detayları makinaların hassasiyeti doğrultusunda seçilmiştir. Cıvataların dayanım değerlerinde değişiklik olmaması ve hata payının minimuma indirilebilmesi için montajda kısmi ve tamamen torklama yapılmıştır. Hatta cıvata yönleri asansörler hattını engellemeyecek şekilde seçilmiş ve montajlanmıştır. Çelik montajı binanın gerisinden yükselerek kademeli olarak yapılmış ve her katta total station yardımıyla yatay ve düşey hassasiyet kontrolü yapılmıştır. Böylece 30 metrede yatay ve düşeyde 10 mm mertebesinde tolerans talep edilirken 7-9 mm mertebesinde tolerans ile montaj gerçekleşmiştir. Cıvataların montajında ise 2 mm tolerans vardır.
şantiye şehir merkezinde olduğundan dolayı iş güvenliği çok önemlidir. Hem çalışan hem de çevre güvenliği için çok yüksek önlemler alınmıştır. Bu önlemler sayesinde arazinin küçük ve şehir merkezinde olmasına rağmen iş kazası yaşanmadan günlük yaşam etkilenmeden montaj aşaması sonlandırılmıştır.