Projeler

Yer: İstanbul

İnşaat Süresi: 2009-2014

Proje Sahibi: İstanbul Büyükşehir Belediyesi

Yapısal Ön Tasarım: Michel Virlogeux (Fransa)

Mimar: Hakan Kıran Mimarlık (Türkiye)

Yapım müşaviri ve Yapısal Tasarım: Wiecon Consulting Engineers & Architects (Tayvan)

Ana Müteahhit: Astaldi Gülermak Adi Ortaklığı (İtalya-Türkiye)

Çelik İmalat ve Montaj: Gülermak Ağır Sanayii İnşaat ve Taahhüt A.Ş.

Açılır Kapanır Köprü Mek., Hidrolik Tasarım ve İmalatı: Waagner Biro Bridge Systems (Avusturya)

Açılır Kapanır Köprü Mek., Hidrolik Montajı: Gülermak Ağır Sanayii İnşaat ve Taahhüt A.Ş.

Askı Kabloları Montajı ve Ağır Kaldırma: Freyssinet (Fransa)

Kalıp ve İskele: Peri Kalıp Sistemleri (Almanya)

Çelik Deniz Kazıkları İmalatı: Martifer SGPS SA (Portekiz)

Çelik Deniz Kazıkları Çakımı: Ufuk Deniz İnşaat

 

Yazan: 

Alper UZMAN, İnşaat Yüksek Mühendisi

Çağrı ÇAGLAYAN, İnşaat Mühendisi

 

Türkiye'nin ve dünyanın en önemli finans ve kültür merkezlerinden ve aynı zamanda en kalabalık şehirlerinden biri olan İstanbul'un ulaşım sorununa çözüm getirmek için son yıllarda gerçekleştirilen raylı toplu taşıma sistemleri yatırımlarından, hem mimari hem de teknoloji olarak Türkiye'de bir ilk sayılabilecek Haliç Metro Geçiş Köprüsü projesi; Gülermak Ağır Sanayii ve Taahhüt A.ş. ve Astaldi Spa ortaklığı ile hayata geçirildi. 2014'ün şubat ayında açılışı yapılan köprünün yapımı, yaklaşım viyadükleri ile beraber toplam 5 yıl sürmüştür.

 

Toplam uzunluğu yaklaşık 1000 m olan proje, Eğik Askılı Köprü, Açılır Kapanır Köprü ve Unkapanı ile Beyoğlu Yaklaşım Viyadükleri ve bir adet basit oturan çelik köprü olmak üzere beş ana kısımdan oluşmaktadır.

 

Unkapanı ve Beyoğlu Yaklaşım Viyadükleri çok açıklıklı ardgermeli betonarme viyadükler olarak imal edilmişlerdir.

Açılır Kapanır Köprü ve Eğik Askılı Köprü ise yüksek mukavemetli korten çelikten teşkil ortotropik tabliyeler şeklinde tasarlanarak imal edilmiştir.

 

Taksim - Yenikapı Metro Hattı'nın ortasında Haliç'in üzerinde tarihi yarımadayı Beyoğlu'na bağlayan eğik askı köprü sistemi ile sadece İstanbul'un ulaşım sorununa en büyük çözümlerden birine katkı sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda estetik görünüşü ile İstanbul'un tarihi ve modern yüzünün yansıtılmasına da katkıda bulunmaktadır.

 

Projenin tarihi yarımadanın hemen yanı başında yer alması nedeniyle, tasarım mümkün olduğunca narin ve çevrenin dokusuna uygun olarak geliştirildi. Hertürlü çevre koşulları dikkate alınarak ayak sayısı ve yükseklikleri belirlendi. Ardgerme betonarme viyadüklerde tabliye yükseklikleri açıklıklarda 1.1 m ile mesnet bölgelerinde 2.5 m arasında değişirken, tabliyenin geometrisi ile birlikte estetik açıdan çevre ile uyumlu zarif bir görünüm elde edilerek, 45 m'ye varan açıklıklar bu kesitlerle geçildi. Aynı şekilde çelik köprülerde de mümkün olan en optimum geometri oluşturularak, yarımadanın siluetine etkilememek adına eğik askı kulelerinin yükseklikleri mümkün olan en düşük seviyelerde tutulmuştur. 

Kablo Askılı Köprü ve Açılır Kapanır Köprü, imalatları tam boy olarak Portekiz'de yapılan 2500 mm çapında 40 -45 mm et kalınlığına sahip çelik kazıkların kayaya soketlenmesi sonrası yapılan foraj sonucunda denizin altında 110 metreye dek inen özel kazık sistemi ile taşınmıştır. Kazıklar toplamda 110 mlik yüksekliklerine rağmen yüksek bir hassasiyetle yatayda ortalama 50 mm lik sapmalarla çakılarak imal edildiler.

Eğik Askılı Köprünün iki kulesini taşıyan orta ayaklar dokuz adet kazık, Güneybatı(Unkapanı) tarafındaki kenar ayak ve Açılır Kapanır Köprü beşer adet kazık, Eğik Askılı Köprünün Kuzeydoğu (Beyoğlu) tarafındaki kenar ayak ise dört adet kazık ile taşınmaktadır. 

 

Eğik Askılı Köprünün pilonlarının altında bulunan kazık başlıkları ile Açılır Kapanır Köprü ayağına ait kazık başlıkları yüksek ağırlıkları nedeni ile ilk aşamada tek olarak monte edildiler. Kenar ayaklarda ise, kazık başlıkları ayaklar ile beraber tek seferde monte edildi. Ağırlıkları yaklaşık 450 Ton olan ve imalatları Cemre Tersanesinde Gülermak A.ş. tecrübesi ile Yalova'da gerçekleştirilen kazık başlıkları, Haliç'e duba ile getirildi ve Türkiye'nin en yüksek kapasiteli paletli vincinin (LR1800) duba üzerine yerleştirilmesi ile oluşturulan ekipman kullanılarak deniz seviyesinin 3 metre altında kazık üstlerine kaynatıldı. Bu kaynakların deniz seviyesinin altında yapılabilmesi için her bir kazık için özel kuru havuzlar tasarlandı ve imal edildi. Yapılan tüm kaynaklar uluslararası standartlara uygun olarak kontrol edildi.

 

Kazık başlıklarının montajından sonra pilonlarda bulunan yaklaşık 250 Ton ağırlığındaki ayaklar yine LR1800 kullanılarak kaldırıldı ve kazık başlıklarına tam nufuziyetli kaynak ile birleştirildi. 

Kök olarak tabir edilen 27 metre boyundaki ilk tabliye segmentlerinin montajı yapıldıuktan sonra pilonlar 3 parça olarak monte edildiler. Bu aşamadan sonra dengeli konsol sistemi kullanılarak köprülerin tabliyeleri monte edildi.

 

Kablo Askılı Köprünün iki kulesinden her bir yöne birer adet olmak üzere toplam dört adet ağır kaldırma kirişi (Lifting Gantry) tabliyelerin üzerine yerleştirildi ve kalan tüm tabliye montajları bu kirişler ile gerçekleştirildi.

 

Kablo Askılı Köprü tabliyelerinin montajı eğik askı kabloları ile senkronize bir şekilde dengeli konsol sistemi yapılırken, her aşamada tabliyelerin ve kulelerin davranışları ve uzaydaki pozisyonları takip edilerek proje gereklilikleri ile uyumları takip edildi ve nihayetinde 180 m'lik Kablo Askılı Köprü açıklığında düşeyde en fazla 17 mm'lik sapma ile oldukça yüksek bir hassasiyetle montaj tamamlandı. Bu bölümde yaşanan en büyük zorluk tüm yapının çelik olması nedeniyle gece ve gündüz sıcaklık farkının yanı sıra gün içerisindeki sıcaklık değişimlerinin dahi yapılan ölçü kontrollerini etkilemesi idi. Kontroller her gün aynı saatlerde ve yaklaşık aynı sıcaklıklarda yapıldı ve ısısal etkilerin ölçümlerde hatalara neden olması engellendi. 

Açılır kapanır köprüde köprü ayağının montajından sonra pot mesnetler üzerine oturtulmuş ve tüm köprünün açılma öncesi kaldırılmasından sorumlu silindir sistemi monte edilmiştir. Bu sistemin üstüne ana merkez pivot silindiri monte edilmiştir. Bu silindirin üstüne gene kök segmentler monte edildikten sonra iki adet kaldırma sistemi tasarlanmış ve aynı yöntem ile ağırlıkları 300 tona kadar varan çelik tabliye segmentleri, yürüme yolları ile birlikte kaldırılarak havada tüm ayarlamaları yapıldıktan sonra birbirlerine kaynak bile birleştirilmiştir.

Tüm çelik tabliyelerin montajından sonra farklı uzunluklara ve ağırlıklara sahip konsol kısımları dengelemek için yaklaşık 300 Ton ağırlığında özel imal edilmiş çelik bilye hazırlanmış haznelere yerleştirilmiştir. Bu aşamadan sonra hidrolik ve mekanik sistemlerin montajına devam edilmiştir. Boyuna ve enine kilitleme sistemleri, ray kilitleme sistemleri, ana pivotta tüm sistemi 90 derece döndürecek olan pistonların montajları tamamlanmıştır. Tam otomatik modda 6 dakikada sistem açıllıp kapanabilmektedir.

 

Tabliye montajlarının tamamlanmasından sonra platform kirişleri, yürüme yolu korkulukları, kanopi taşıyıcı çelikleri, acil kaçış çelik konstruksiyon imalatları, üst geçit taşıyıcısı monte edilmiştir. Akabinde platform kanopisi cam kaplamaları, platfrom yan yüzeyleri ve istasyon bölgesi aluminyum çinko kaplamaları tamamlanmıştır.

 

Tüm çelik imalatları aşağıda listelenen şartnameler doğrultusunda uluslararası standartlara uygun olarak Gülermak tarafından gerçekleştirildi ve bağımsız kuruluşlarca test edilerek sertifiye edildi. 

 

• AASHTO LRFD Köprü Tasarımı şartnamesi

• AASHTO LRFD Köprü İnşaatı şartnamesi

• AASHTO/ANSI/AWS D1.1-88 Köprü Kaynak Kodu

• AASHTO LRFD Açılır-Kapanır Köprü Tasarımı

• AASHTO Çelik Köprü Üretim Kılavuz şartnamesi

• AASHTO Çelik Köprü Üretimi QC/QA Kılavuz şartnamesi

 

Kazıklarda ASTM A252 Grade 3

Tüm köprü çeliklerinde ASTM A709M-345 W, 

Döner köprü kambur bölgesinde: ASTM A709M-HPS 485 W(Korten Çelik)