Yarışma

SteelPro 2017 Çelik Yapı Tasarımı Öğrenci Yarışması’nın konusu ‘Bir İskele Yapısı ‘ olarak açıklandığında; yaklaşık 10000 yıllık yerleşim tarihi olan İstanbul‘un deniz ve kıyı kültürünü araştırmak çalışmanın ilk aşamasını oluşturmuştur. Yapılan çalışmalarda insanların denizle ilişkisinden tutun da kıyılardaki yapı tipolojilerine, sahil bandını kullanım şekline hatta yoğun kullanılan sahil bantlarının şehir içindeki konumlarının değişmesine kadar şehrin devamlı bir “Dönüşüm” içinde olduğu tespit edilmiştir. Sözkonusu bu dönüşüm çarkının bir dişlisi olmuş olan “Deniz Hamamları“ ilgimizi çekmiştir. Sahillerin plaj kültürüyle yeni bir dönüşüme başlamasıyla, bütün boğaz kıyılarını süsleyen, çağının çok ilerisi bir kavram olan ‘sürdürülebilirlik’ konusunda yetkin olan bu yapılar tek tek ortadan kaybolarak tarihin tozlu sayfalarında hoş birer hatıra olarak kalmışlardır. Ancak onları ordan çıkartarak günümüz İstanbul’una adapte etmek, yeniden yorumlamak ve ‘ Bir İskele Yapısı ‘ olarak İstanbulluların kent belleklerine yeniden kazandırmak mümkündür. Deniz Hamamlarının yeniden yorumlanması, dönüştürülmesi fikri; bir nevi projenin ismini koymuş oldu : ‘DÖNÜŞÜM’. Tasarım aşamasında ilk olarak, döneminde namahrem gerekçesiyle dört tarafı kapalı bir kutu olarak tasarlanan bu yapının, günümüzde plaj ve havuzlara bir alternatif oluşturabilmesi adına alabildiğine şeffaf ve açık olmasına karar verildi. Döneminde deniz içinde kalan ahşap kazıklara deniz mevsimi geldiğinde kurulan, sonbaharda ise sökülerek depoya kaldırılan sistem yerine, daha çağdaş, İstanbul’un iskele yapılarında da önemli bir yere sahip olan duba sistemi kullanılmasına karar verildi. Bu duba sistemi mukavemeti daha yüksek olan çelik malzemeden kuruldu. Sadece ortasındaki boşluktan denize girme imkanı veren deniz hamamının aksine dört tarafından denize girme imkanı veren ‘DÖNÜŞÜM’ de ortadaki kısım havuz olarak değerlendirildi. Sosyal bir yapı olması nedeniyle “DÖNÜŞÜM”ün bütün dinlenme ve sirkülasyon mekanları insanların birbirleri ile iletişim kurmalarına olanak verecek şekilde tasarlandı. Aynı zamanda bir iskele yapısı olan “DÖNÜŞÜM” e deniz araçlarının yanaşabileceği bir alan eklendi. Yaz aylarında kıyıdan açıkta duran yapıya ulaşım kıyıdan yapılan seferlerle olmakta, bu durum yapıya gelen insanların, yapıyı kullanım amaçlarına göre ayrıştırmakta ve havuz çevresinin temizliği konusunda kolaylık sağlamaktadır. Kış aylarında ise tıpkı deniz hamamlarında olduğu gibi bir yaya promenadı ile kıyıya bağlanmakta ve Vapur İskelesi olarak hizmet vermektedir. Moda deniz hamamının, boğazda yıkılan son hamam olması, 1970 lere kadar ayakta durarak kimi Modalılarca hala hatırlanması nedeniyle vaziyet planında Moda’ da gösterilen bu proje, İstanbul’un değişik noktalarında uygulanabilir.

Tasarımlarımızda göze hoş gelen ve stabilite problemlerine yol açmayacak boru profil çelik kullanılmıştır.

Taşıyıcı sistemi çelik olan yapılarda yapı ağırlığının az oluşundan dolayı sudan ve akıntılardan gelebilecek yanal dalga yüklerinin etkileri; yapının mimari tasarımı ve yüzey büyüklüklerine göre ayarlanmış olarak rüzgar yükleri gibi yanal yükler az olmaktadır. Ülkemizin neredeyse tamamı deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır. Ancak yapının kara ile bağlantısı olmaması sebebiyle deprem yükünün yapıya etkimediği kabul edilmektedir.

Yüzer çelik iskelenin elde edilen veriler çerçevesinde yapılan güvenli çalışma analizi; Temel tasarım (dizayn) yüklerinin belirlenmesi, Sabitleme (zincir ve halat boyu) parametrelerinin hesabı, Hidrostatik ve stabilite hesapları, Mukavemet hesapları (statik yapısal analiz ) adımlarından oluşmaktadır. Temel tasarım (dizayn) yükleri; çelik yüzer iskelenin, değişik çevre koşulları altındaki davranışını ve demirleme sistemi dizaynını etkileyen yüklerdir ve dalga yükleri, rüzgar yükleri, akıntı yükleri, gemi çarpmasından ve yaslanmasından doğan yükler olarak gruplandırılmıştır. Yüzer havuzun işlev göreceği bölgeye ait veriler kullanılarak ekstrem çevre yükü olarak, belirgin dalga yüksekliği, HS = 4 m, rüzgar değeri 60 Knot ve akıntı değeri 1.5 Knot kabul edilmiştir (1 Knot = 0.5144 m/sn).

Projenin statik hesaplarında yanal yük etkisi olarak Time History metodu kullanılmıştır. Bu yönteme göre bilgilerine erişilen ve dalga ve rüzgar yükleriyle değerleri bakımından yakın olan bir deprem kaydı bulunmuş ve statik model üzerine etkitilerek yapının yanal yükler altında analizi yapılmıştır.

Projenin statik hesapları SAP2000 V17 programı ile çözülmüştür. Bu programda Türkiye’de kullanılan yönetmeliklere uygun dizayn şartnamesinin; AISC-ASD89 seçmemiz emniyet gerilemeleri yöntemi için uygun olacaktır. Ve ayrıca deprem hesabı için; modal analiz yöntemi ile SAP2000 V17’te analiz yapılmış ve kuvvetler sisteme aktarılmıştır.

Yapı tasarımı aşağıdaki yönetmelik ve standartlara uygun olarak düzenlenmiştir; TSE 498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap değerleri; TSE 648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları; 

Yapı insanların yoğun olarak kullanacağı ve devamlı titreşimlere maruz kalacak bir yapı olması sebebiyle metal elemanların yorulma dayanımlarının yüksek olması,- tekrar sayısına ve zamana bağlı yorulmayla oluşacak mikro çatlakların bağlı düzenli şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Böylece bu elemanların gevrek göçmesinin önüne geçilmiş olunur. Temel ile taşıyıcı makasların birleştiği düğüm noktaları sismik izolatör sistemleriyle birleştirilmiş olup dalga titreşimleri belirli ölçülerde sönümlendirilmiştir.

Bina önem katsayısıI: 1.5

Taşıyıcı sistem davranış katsayısı.R :4

Hareketli yük katılım katsayısı n: 0.60

MALZEME ÖZELLİKLERİ

Malzeme: St 52 Yapı Çeliği

Akma Sınırı.: 36 kN/m²