Hazırlayan: Türk Yapısal Çelik Derneği
PROJE ADI: Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi
PROJE SAHİBİ: Türk Yapısal Çelik Derneği - Avrupa Yapısal Çelik Birliği
YATIRIMCI: Türk Yapısal Çelik Derneği - Avrupa Yapısal Çelik Birliği
YER: İzmit / Kocaeli
YAPI TÜRÜ: Okul
AÇILIŞ TARİHİ: 12 Mayıs 2006
HİZMETE GİRİŞ TARİHİ: 27 Kasım 2006
İNŞAAT ALANI: 3200 m2 (Bodrum Dâhil)
ÇELİK TONAJI: 250 ton
MİMARİ: UMO Mimarlık - Yaşar Marulyalı
STATİK: SEZA Mühendislik - Sezai Güvensoy
MEKANİK: TANRIÖVER - Cevat Tanrıöver
ELEKTRİK: KALTES - Kamil Yiğit
YANGIN GÜVENLİĞİ: ODES - Levent Karakoç
TAŞIYICI SİSTEM: TABOSAN
İNCE İNŞAAT: AKŞAN
Bir deprem ülkesi olan Türkiye, 1 Mayıs 2003 tarihinde bir kez daha deprem ve sonuçlarıyla karşı karşıya geldi. Merkez üssü Bingöl olan 6,4 büyüklüğündeki depremde birçok vatandaşımız hayatını kaybederken Çeltiksuyu İlköğretim Okulunun enkazı altında kalan öğrencilerin dramı yerli ve yabancı medya kuruluşlarına yansıdı. Göçen okuldan kurtulan öğrenciler yıkıntıların arasındaki, çelik dolapların oluşturduğu yaşam üçgenlerinin altından çıktı.
Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada gündem olan Bingöl Depremi’nin ardından Avrupa Yapısal Çelik Birliği (ECCS), Türk Yapısal Çelik Derneğinin o dönemki Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu’ndan Bingöl Depremi ile ilgili bir sunum talep etti. Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu, hazırladığı sunumu Mayıs 2003’te Brüksel’de gerçekleştirilen toplantıda ECCS yetkililerine sundu. Bu sunumun ardından ECCS, sadece Bingöl özelinde değil tüm Türkiye’nin depremselliği ile ilgili bir sunum daha talep etti. Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu ikinci sunumunu Luzern’deki Genel Kurul’da gerçekleştirdi. Bilimsel verilere sahip iki sunumun ardından ECCS yönetimi ve ülke temsilcilerinin talebiyle Türkiye’ye bir örnek çelik okul yapılması kararlaştırıldı.
“Kötü Yapılardan Dolayı Çocuklar Ölmesin”
“Kötü yapılardan dolayı çocuklar ölmesin.” sözüyle projenin düşüncesini tüm ECCS üyelerine aktaran dönemin ECCS Yönetim Kurulu Başkanı Allan Collins, Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve İskân Bakanlığının yanı sıra Millî Eğitim Bakanlığına, İstanbul Teknik Üniversitesine (İTÜ) ve İTÜ İnşaat Fakültesine mektuplar gönderdi. Resmî olarak sürecin başlamasının ardından Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu yönetiminde, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı yetkilileriyle görüşmelere başlandı.
İlk olarak bu okulun depremden etkilenen Bingöl’de yapılması düşünülürken Millî Eğitim Bakanlığı yetkilileri, örnek niteliğindeki bu projenin okul açığı olan ve yine bir deprem bölgesi olan Kocaeli’nde yapılmasını talep ettiler. Dönemin Kocaeli Valisi Erdal Ata ile yapılan görüşmelerin ardından 1999 Depremi’nde yıkılan Orhan Gazi İlköğretim Okulunun yeri proje için tahsis edildi. Böylece Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi Projesi başlamış oldu 1.
Protokoller
ECCS – TUCSA - ARCELOR Protokolü. 27 Nisan 2005'te Arcelor International İstanbul ofisinde buluşan Avrupa Yapısal Çelik Birliği (ECCS) Yönetim Kurulu Başkanı Allan Collins, Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu ve ana sponsor Arcelor ASC Başkan Yardımcısı Bruno Theret, proje detaylarının ve taraflarının sorumluluklarının görüşülmesinin ardından protokol anlaşmasını imzalayarak Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi için düğmeye bastılar.
ECCS - TUCSA - Kocaeli Valiliği Protokolü. 28 Nisan 2005 tarihinde Kocaeli Valiliğinde bir araya gelen Kocaeli Valisi Erdal Ata, Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu, ECCS Yönetim Kurulu Başkanı Allan Collins ve kalabalık bir izleyici topluluğu arasında Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi ortak protokolünü imzaladılar.
TUCSA Protokolleri
Proje Koordinatörlüğü. Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi Projesi'nin genel koordinasyonunun TUCSA Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Gülay Altay tarafından gerçekleştirildi.
Proje Müdürü. Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi Projesi'nin kamu ve yerel yönetimler nezdinde tüm koordinasyonu ile projenin gerçekleştirilmesi için Türk Yapısal Çelik Derneği Genel Sekreteri H. Yener Gür'eş ile sözleşme imzalandı.
Proje Yönetimi: Projenin teknik işleyişi için gerekli tüm çalışmalara yönelik profesyonel bir destek alınması için Entegre Yönetim Danışmanlık Mühendislik Ticaret Ltd. Şti. ile anlaşma sağlandı 2.
Proje Detayları
12 Mayıs 2006 tarihinde açılış töreni gerçekleştirilen Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesinin projesi UMO Mimarlık tarafından tasarlandı. Tamamen çelik konstrüksiyon sistemiyle yapılan ve son derece şık olan Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesinde 16 derslik, 2 ofis, kantin, ilk yardım odası, 3 laboratuvar (biyoloji, kimya, fizik, bilgisayar) ve kütüphane bulunuyor. Projenin yapısal mühendislik tasarımı Seza Mühendislik tarafından gerçekleştirildi. Ayrıca, mekanik projesi Tanrıöver, yangın güvenliği projesi ODES ve Elektrik projesi KALTES tarafından yapıldı.
Projenin hedefi;
- 21. yüzyılda hâlâ okul açığı oldukça yüksek olan Türkiye'de, eğitime küçük de olsa bir katkıda bulunabilmek,
- Modern mimari tasarım ile daha aydınlık, daha sürdürülebilir, işletme açısında daha kolay kontrol edilebilir ve ekonomik bir çelik okul binası ile örnek bir okul yapmak,
- Okulların taşıyıcı sisteminin tasarımında, üretim ve kullanım süreçlerinin her aşamasında tam kontrol sağlanan, deprem açısından güvenli ve kısa sürede inşa edilebilen yapısal çeliği kullanarak çeliğin avantajlarını tüm ilgililere ve halka anlatabilmektir.
Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi, 28,80x36 metrelik plan boyutuyla, üç katlı bir çelik taşıyıcılı yapı şeklinde tasarlanmıştır. Binanın toplam yüksekliği 10,80 metre, kat yüksekliği de 3,60 metredir. Yapısal sistem, mimari talepler doğrultusunda her iki yöne 7,20 metre açıklığı olan moment aktaran çerçeveler halinde tasarlanmıştır. Bu çerçeveler IPE 300 döşeme kirişlerine bağlanmıştır. Döşemeleri ise ana ve tali çelik kirişlere oturan, 12 cm’lik çelik – betonarme kompozit döşeme olarak yapılmıştır.
Cam kaplı çatısıyla 7,20x14,40 metre ölçülerindeki iç avlu alanı, binanın tam ortasında, gün ışığını alacak şekilde tasarlanmıştır.
Ana yapısal taşıyıcı sistemde HEA ve HEB gibi geniş flanşlı profiller seçilmiştir. İkincil kirişler içinse IPE profilleri kullanılmıştır. Çelik yapının toplam ağırlığı 250 tondur. Kullanılan çelik kaliteleri, profiller için S275 JR ve levhalar içinse S235 JR’dir. Kirişlerin ve kolonların bağlantısı için yüksek gerilime dayanıklı 10.9 kalitede bulonlar (cıvatalar) kullanılmıştır.
Binanın tüm yapısal hesaplamaları, “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” koşullarına göre hazırlanmıştır. Hesaplamalarda birinci derece deprem bölgesi göz önüne alınmıştır. Temel tasarımı, arsa için gerçekleştirilen zemin araştırma raporu sonuçlarına göre yapılmıştır. Temeller, 50 cm betonarme radye üzerine gelecek şekilde hesaplanmıştır.
Kolonlar temele, yatay deplasmanları sınırlamak için sabit bir destek oluşturan bir dizi ankraj cıvatası ile bağlanmıştır. Tüm yapısal unsurlar, cıvatalı bağlantılar ile şantiye dışında imal edildiğinden kontrollü ve hızlı bir imalat ve montaja olanak sağlamıştır 3.
Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi Architecture Steel, Stahl, Acier’de Yer Aldı
Türk Yapısal Çelik Derneği ve Avrupa Yapısal Çelik Birliğinin müşterek projesi olarak, bağışçıların katkılarıyla inşa edilen Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi 27 Kasım 2006 tarihinde hizmete açıldı. 12-13 Kasım 2009 tarihlerinde EPPF Kongresi’ne konuk konuşmacı olarak davet edilen Önceki Başkanlarımızdan Prof. Dr. Nesrin Yardımcı Tiryakioğlu, Finlandiya’nın Helsinki kentinde Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesinin mimari ve teknik özelliklerini anlattı. Sunumda özellikle şu konular büyük bir ilgiyle karşılandı: örnek nitelikteki binanın; atriyum vasıtasıyla, standart okul yapılarına göre çok daha ferah, aydınlık ve modern bir mimariye sahip olması, deprem dayanımına sahip taşıyıcı sisteminin çelik kolon ve kirişlerden oluşması, kompozit döşemelerde galvanizli sac kullanılması, cephenin tamamen trapezoid sac ile kaplanmış olması, yapının yangın güvenliği mühendisliği açısından değerlendirilmesi ve avantajları, binanın emsallerine göre daha hafif ve ısı izolasyonunun mükemmel olması.
Tevfik Seno Arda Lisesi, mimari özellikleri ve ısı izolasyonu sayesinde emsallerinin kullandığı yakıtın yarısından daha az yakıtla ısınmaktadır. Depreme dayanıklı bu yapı 2008 yılında, Avrupa Yapısal Çelik Birliği (European Convention for Constructional Steelwork - ECCS) tarafından Avrupa’daki önemli çelik yapıları tanıtmak üzere yayımlanan “Architecture Steel, Stahl, Acier” isimli yayının 24’üncü sayısında yer aldı. Derginin Türkçe basımı için de yetki alındıktan sonra Architecture Çelik, Steel, Acier” adıyla Türkçe, İngilizce ve Fransızca olarak yayımlandı 4.
ECCS’in En Önemli Projesi
Avrupa Yapısal Çelik Birliği (ECCS) ve Türk Yapısal Çelik Derneği (TUCSA) ortak projesi olarak, Arcelor ve Corus ana sponsorluğunda, 60’a yakın kişi, kurum ve kuruluşun katkılarıyla Kocaeli’nde inşa edilen ve Dernek Kurucu Başkanımızın ismini taşıyan Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi, ECCS’in kuruluşundan günümüze gerçekleştirdiği en önemli proje olarak nitelendirilmektedir. Tevfik Seno Arda Anadolu Lisesi, Türkiye’de “Depreme Dayanıklı Örnek Okul” olarak ilk mezunlarını 2010-2011 Eğitim ve Öğretim Yılı’nda verdi.
Okula İsmi Verilen Prof. Dr. Tevfik Seno Arda
1940 yılında İstanbul'da doğan Tevfik Seno Arda, orta öğrenimini Saint Joseph Fransız Lisesinde yapmış, 1963 yılında ise İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesinden mezun olmuştur. Aynı yıl, İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Kürsüsü asistanlığına kabul edilmiş, 1964'te fakültece aday gösterildiği Belçika Hükümeti İhtisas ve Araştırma Bursunu kazanarak, iki yıl süre ile Liège Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi İnşaat Mühendisliği Enstitüsünde bulunmuştur. Bu süre içerisinde, enstitü laboratuvarlarında, Prof. Henri Louis yönetiminde, doktora çalışmasına esas olanlar başta gelmek üzere çeşitli deneysel inceleme ve araştırmalar yapmıştır. 1968'de "Enine Donatının Aderansa Etkisi" adlı tezle doktorasını vermiştir. Doktor – asistan olarak bağlı olduğu kürsüde asli görevini sürdürürken, öğretim görevlisi olarak Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik ve Mimarlık Fakültesinde ve İTÜ Maçka Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi İnşaat Bölümünde farklı alanlarda dersler vermiştir.
1972 yılında “Bitişik Donatı Çubuklarının Aderansı” adlı tezi ile üniversite doçenti unvanını alan Tevfik Seno Arda, Şubat 1973'te İTÜ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Betonarme Ahşap ve Çelik Yapılar Kürsüsü eylemli doçentliğine, Temmuz 1980'de "Gövde Betonlu Kompozit Kirişler" konulu takvim tezi ile aynı kürsü profesörlüğüne atanmıştır. 1972-1973 yaz yarıyılından itibaren, bu kürsüde ve KTÜ İnşaat Fakültesi ile Sakarya DMMA İnşaat Bölümünde, 1982 yılında kadrosuyla birlikte nakledildiği KTÜ İnşaat Fakültesi Çelik ve Ahşap Yapılar Çalışma Grubu’nda çeşitli yarıyıllardaki lisans öğrencilerine, çelik yapılar konusuyla ilgili olanlar başta gelmek üzere, ahşap, betonarme yapılar, yapı statiği, statik ve mukavemet konulanda dersler vermiş ve bitirme ödevleri yönetmiştir.
Aynı yıllarda İTÜ lisansüstü öğretiminde de çelik ve çelik-beton kompozit yapılar ağırlıklı dersler vermiş, lisansüstü ve doktora tezleri yönetmiştir. İki yılda bir verilen “European Steel Design Awards” ECCS Çelik Tasarım Ödülünde, 1997 yılında İstanbul Batı Turizm Merkezi ve 1999 yılında Antalya Çelik Piramidi yapılarının teknik danışmanı olarak yer almıştır. Kendisinin 60’ı aşkın mesleki yayını vardır. Prof. Dr. Tevfik Seno Arda, öğretimle ilgili ve bilimsel çalışmalarının yanı sıra çeşitli yönetim görevleri de yüklenmiştir. İTÜ Maçka İnşaat Fakültesinde Kasım 1981'den itibaren Dekan Yardımcısı ve 1982'de Üniversite Senato Üyesi seçilmiş ve bu yönetimsel faaliyetlerini, Maçka İnşaat Fakültesinin diğer inşaat fakültesi ile birleşmesine kadar sürdürmüştür. 1982-1991 yıllan arasında İTÜ İnşaat Fakültesi Yönetim Kurulu'nun seçimle gelen üyesi olarak çalışmış olup, Mart 1988 ile Ekim 1998 yılları arasında da 11 yıl fakültenin Çelik ve Ahşap Yapılar Çalışma Grubu Koordinatörlüğü’nü yürütmüştür. Fakültede bir süre Dekan Yardımcısı, Fakülte Kurulu Üyesi, daha sonrada altı yıl İTÜ Yapı ve Deprem Uygulama Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı olarak çalışmıştır. İTÜ İnşaat Fakültesinin Üniversite Senato Üyesi, İnşaat Fakültesinde Çelik Ahşap Yapılar yanında Betonarme Yapılar ve Yapı Statiği Çalışma Gruplarını da kapsayan Yapı Anabilim Dalı Başkanlığı ve İTÜ Yapı ve Deprem Uygulama – Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu üyesi görevlerini sürdürmüştür.
İnşaat Mühendisleri Odası doğal üyeliğinin yanında, Uluslararası Köprü ve İnşaat Cemiyeti (IABSE) Üyesi, 1992-2001 yılları arasında Yönetim Kurulu üyesi ve 1999-2000 yıllarında bir dönem Başkanlığını yaptığı ECCS’in teknik komitelerinde de faaliyet gösteren Prof. Dr. Tevfik Seno Arda. Fransızca ve İngilizce bilmekteydi. Evli, dört çocuk babası ve iki torunu olan Prof. Dr. Tevfik Seno Arda 15 Ocak 2000 tarihinde rahatsızdı ve 31 Ocak 2004 tarihinde ebediyete intikal ederek aramızdan ayrıldı 5.
SPONSORLAR
Ana Destekleyiciler
ArcelorMittal
Corus
Nakdi Bağış
Ağır Haddecilik Ltd. Şti.
Alfa Sınai Yatırım Ltd. Şti.
Alka Sanayi A.Ş.
Altın Yaldız Uzay Sistem
Aryol Prefabrik Yapı Askon Demir Çelik
Atak Mühendislik
Bileşik İnşaat
Boğaç Profil Sanayi
Bimetal Yapısal Çelik
Cepa Celepçioğlu A.Ş.
Çağla Mühendislik
Doralp Teknolojik Montaj Sanayi
Dorçe Prefabrik Yapı
Gülermak Ağır Sanayi A.Ş.
Kadıgil Çelik
Kale Hırdavat A.Ş.
Kent Yapı Tasarım Ltd. Şti.
Kocaer Haddecilik Sanayi
M. Fethi Gür’eş
Prefi Prefabrik
ProEv
Samko Mühendislik A.Ş.
Seza Mühendislik Ltd. Şti.
Teknik Yapı A.Ş.
Temsan A.Ş.
TML İnşaat
Tosyalı Demir Çelik
Uce Mühendislik
Ulerta Sinai Yapı Sanayi
Üçgen Mimarlık
Yapı Merkezi
Yurt Çelik Yapı Sanayi
Malzeme Bağışı
Ağır Haddecilik Ltd. Şti.
Akkon Çelik Yapı Sistemleri A.Ş.
As Cıvata A.Ş.
Baka Yapı Malzeme A.Ş.
Balcıoğlu A.Ş.
Borçelik A.Ş.
Borusan Mannesmann A.Ş.
Corus Yasan A.Ş.
Çimstone A.Ş.
Demirdöküm A.Ş.
Demirsan A.Ş.
Dupont A.Ş.
Eryap A.Ş.
İzomas A.Ş.
Kanat Boya A.Ş.
Knauf A.Ş.
KnaufArtfix A.Ş.
Kroman Çelik A.Ş.
Met Mobilya Ltd. Şti.
Metesan A.Ş.
Mitaş A.Ş.
Ode Yalıtım A.Ş.
Rozak A.Ş.
Schneider A.Ş.
Standart Pompa A.Ş.
Tabosan A.Ş.
Tüm-TesElk. Ltd. Şti.
Derslik Bağışı
Akşan Yapı A.Ş.
Atilla Gökmen
Borçelik A.Ş.
Borusan Mannesmann A.Ş.
Çimtaş A.Ş.
Erdemir A.Ş.
Nural A.Ş.
Nurten ŞİMŞEK
Özkan Çelik A.Ş.
Rozak A.Ş.
Sevinç Depei
Siemens A.Ş.
Tabosan A.Ş
Yaşar Marulyalı
Hizmet Bağışı
Akşan Yapı A.Ş.
Bureau VeritasLtd Şti.
İzci İnşaat Ltd. Şti.
Odes Ltd. Şti.
Özdemir YÖÖ Ltd. Şti.
Kaltes Elektrik Ltd. Şti.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
Saraybahçe Belediyesi
Seza Mühendislik Ltd. Şti.
Tabosan A.Ş.
Tanrıöver Mühendislik Ltd. Şti.
UMO Mimarlık Mühendislik Ltd. Şti.
KAYNAKÇA
1. Çelik Yapılar Dergisi – Tevfik Seno Arda Lisesi Özel Sayısı “Projenin Öyküsü”
2. Çelik Yapılar Dergisi – Tevfik Seno Arda Lisesi Özel Sayısı “Protokoller”
3. Architecture Steel, Stahl, Acier – https://www.bdb.at/Service/NormenDetail?id=295023
4. Çelik Yapılar Dergisi (Sayı 22) – https://tucsa.org/tr/celik_yapilar_yazi.aspx?yazi=4
5. https://www.tucsa.org/tevfik_seno_arda_lisesi/tr/tevfik_seno_arda_kimdir.asp