Teknik Makale

1. MEVZUAT VE YANGIN GÜVENLIK DEĞERLENDIRMESI ZORLUKLARI
Prefabrik modüler yapılar, Avrupa Birliği ve ülkemizde zorunlu mevzuat olan CPR, yani Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB); Türkiye Cumhuriyeti iç mevzuatı olan Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik (2009/ RG 27270) ve Binaların Yangın Korunması Hakkında Yönetmelik (2007/12937 ve 2015 RG. 7401); Avrupa Teknik Onay Rehber Dokumanı ETAG 023 mevzuatlarına tabidir.

Prefabrik modüler yapıların tanımlandığı ve uygunluk değerlendirmeye tabi bir teknik spesifikasyon (ETAG 023) bulunmakta ise de, kapsam ve içerik gereği ürün ailesinin yangın güvenliğinin değerlendirmesi gereksinimi, karmaşık bir uygunluk değerlendirme faaliyeti olarak, bazı sorunlar içermektedir. 

ETAG 023’de tanımlı yangın güvenlik gereksinimleri, modüler yapıların tamamen veya yapı elemanı olarak kısmen;

Verilen bu standartların kullanımı ile değerlendirilecek yapısal olmayan diğer yapı elemanlarının kullanım fonksiyonları ise;

- İç bölmeleri (duvarlar, kapılar, vs. dâhil),
- Cephelerde yangının başlamasına ve yayılımına direnci,
- Yangın geçiş contalarını, lineer yangın contalarını, yangın battaniyelerini, yapı elemanı birleşim yeri yalıtımlarını, duman ve yangın perdelerini ve diğer yangın yalıtım ve yangın kesicileri,
- Kaçış/acil durum/genel kullanım merdivenlerini,
- Genel kullanım/acil durum asansörleri ve asansör kuyularını,
- Duman ve ısı tahliye sistemlerini (fanlar, damperler, vs. dâhil) ve diğer benzeri yangın güvenlik kriterleri bulunan yapı elemanlarını içermektedir.

 

Tüm bu yangın güvenlik değerlendirme ihtiyaçları toparlandığında, şu zorlukları doğurmaktadır;

- Yangın dayanım ve yangına tepki testleri yapı elemanları ve malzemelerine uygulandığından, modüler yapının tümüne değil, bileşenlerine temsili değerlendirme yapılıyor olması,
- Duvar/tavan, döşeme/duvar, vb. yapı elemanı etkileşimleriyle ve bunların yangın esnasında nasıl davranacağıyla ilgili değerlendirme yapma zorunluluğu,
- Yapı elemanlarının yangın testlerinden elde edilen sabit kritik ısı değerlerinin, modüler yapının tamamına uygulanamaması,

 

- Yangın esnasındaki yük taşıma kapasitesinin test ve hesaplama ile belirlenmesi gereksinimi,

- Yapılan testlerle, bitmiş modüler yapının nihai yangın davranışının ilişkilendirilebilmesi için simülasyon(lar) kullanımı gereksinimi.

2. UYGULAMA METODOLOJISI
Modüler yapı ve yapı elemanı yangın güvenlik değerlendirmesinde ortaya çıkan bu zorluklarla başa çıkabilmek ve karmaşık gözüken bir yapının uygunluğunu doğrulayabilmek için oluşturduğumuz metodoloji aşağıdaki adımlarla işletilmektedir.

2.1. Modelleme ile Yapısal Güvenliğin Kontrolü

- Eğer biliniyorsa, tüm (bitmiş) yapı tasarımı göz önüne alınarak, modelleme için temsilci örnek konfigürasyonları belirlenmelidir (Bkz. Şekil 1).
- Yangın dayanım korumasız yapısal elemanların, yangın esnasında yapısal kararlılıkları belirlenmelidir (Bkz. Şekil 2).
- Yapısal yangın yalıtımı ile koruma uygulandıktan sonraki yapısal direncin belirlenmesi, uygulanan korumaların performansının doğrulanması (Bkz. Şekil 3 ve 4).

2.2. Deneysel Doğrulama ile Yapısal Güvenliğin Kontrolü

- Modüler yapının temel yapı elemanları (taşıyıcı karkas duvarlar, döşeme vb.) için ETAG 023’e göre yangın dayanım deneyleriyle yangın dayanım performansı tayin edilerek, modelleme sonuçları doğrulanır,
- Deneylerde özellikle kapılar ve kapı kasalarının modüle entegrasyonu,
- Tasarımda bulunan açıklıklar (pencereler vb. cephe açıklıkları ile teknik tesisat açıklıkları gibi) Eurocode 1-1-2 ve Eurocode 3-1-2 Ek C’de tanımlı kriterlere göre değerlendirilir.
 

2.3. Laboratuvar Değerlendirmesi ve ETAG 023 / ETA Yayımı

- Laboratuvar değerlendirme raporunun yayımlanması (Yangına dayanım performans beyanı, Kulanım alanı ve sınırlarının belirtilmesi, Geçerlilik süresi).
- Fabrika üretim kontrolü (FÜK – FPC) denetimi ve uygunluğun doğrulanması.
- Sistem 1 Performansın Değişmezliği Belgesi yayımı.
- EOTA (Avrupa Teknik Onay Organizasyonu) onayı ve ETA (Avrupa Teknik Değerlendirmesi) yayımı. - CE işaretleme.

SONUÇ
Özellikle ihracat hedefinde olan prefabrike modüler yapı elemanları ve yapıları üreten firmalarımızın önde gelen piyasaya arz dokuman ihtiyaçları, ETAG 023 dokümanına göre ETA – Avrupa Teknik Onayı yayımı ve buna göre modüllerinin CE işaretlemesidir.

Bu süreç, özellikle yapı elemanlarının yangın dayanım ve yangına tepki değerlendirmesi ile başlayan ve yapının yapısal yangın performansının belirlenmesini gerektiren, bu amaçla da hem karmaşık bir test seti hem de yangın güvenlik modellemesi seti ihtiyacı doğuran, uzun ve meşakkatliyse de süreç sonucunda Laboratuvar Değerlendirme Raporu, Sistem 1 Performans Değişmezliği Belgesi ve ETA – Avrupa Teknik Değerlendirmesi yayımlarının ardından üreticilerin AB’de ürün dolaşımı kısıtları tamamen ortadan kalkmaktadır ve ürünleri serbest dolaşım kurallarına tabi olmaktadır.