Projeler

 

Ortadoğu'nun Venedik'i olarak tanımlanan, Basra'nın ticari olarak en kalabalık bölgesi olan Al Jubiale'de faaliyete geçen ve 45 bin m² kiralanabilir alanı bulunan Basra Times Square MALL, çelikten inşa edilmiş modern bir alışveriş merkezi olarak dikkat çekiyor.

 

 

Ticari ve turistik açıdan stratejik bir lokasyonda bulunan Basra Times Square MALL, tekstil, ev dekorasyonu, elektronik, yemeiçme, SPA ve güzellik merkezi, konferans salonu, sinema, buz pateni, otopark gibi hizmetleriyle geniş bir kitleye hitap eden modern bir yaşam merkezi. Basra Times Square Alışveriş Merkezi konseptinin ön tasarım ana felsefesini üç ana başlık altında incelemek mümkün. Bunlar:

 

• Küresel Alışveriş Merkezi vizyonunu Basra'ya getirmek,

• Basra sakinleri ve ziyaretçilerine küresel alışveriş formatlarını ve uluslararası markaları tanıtmak,

• Basra'da türünün ilk örneği olacak başarılı ve kârlı bir perakende faaliyeti oluşturmak.

 

Müşteri sadakati yaratan önde gelen kuruluşlara ve küresel marka isimlerine ev sahipliği yapacak bir kentte ilk AVM olması projenin önemini artırırken, projenin ön tasarım çalışması “AK’s İnternational Retail Consultancy” firması danışmanlığında başlatıldı.

 

Hem kiracılar hem de BTS AVM sahiplerine cazip ve kârlı yatırım olabilmesi amacıyla yapının ön tasarımda; yüksek müşteri trafiği oluşturmak için dengeli bir ürün ve hizmet kategorisi, modaya uygun, çekici ve samimi atmosfer, restoranları, kafeteryaları, sinema salonları, yapay buz pateni ve sosyal faaliyetleri ile kent hayatında cazibe noktası, aileleriyle birlikte gelen çocuklar için eğlence merkezi konuları ön tasarım aşamasında titizlikle dikkate alındı.

 

Alışveriş merkezi yönetim faaliyetlerinin tüketiciler için ne anlam taşıdığı, müşterilerin alışveriş tercihlerini oluştururken neleri göz önünde bulundurdukları, organize perakendeciliğin yönetimsel faaliyetlerinin tüketiciler tarafından ne şekilde algılandığı, işlevsel hareketlerin mekânlara dengeli dağıtılması gibi kriterler AVM tasarımında önemli bir rol oynar.

 

Bu kriterler doğrultusunda mekânsal genel dağılım, alışveriş merkezi kiralama ve yönetim konularında uzman KDM Danışmanlık firması tarafından yapıldı.

 

Genel projelendirme ise Mimar M. Ali Özdemir tarafından AVM ve AVM’ye bitişik rezidans, restoran, havuz, kafe ve çeşitli sosyal faaliyetleri içeren binalar bütünü olarak tasarlandı. Yapı malzemesi olarak çeliğin mimari tasarımda ve uygulama aşamalarında kullanım çeşitliliği ve sağladığı olanaklar ön planda tutuldu.

 

Çeliğin mimaride ve yapılarda kullanımı diğer yapı malzemeleriyle karşılaştırıldığında ülkemizde henüz çok yeni ve tam olarak anlaşılabilmiş değil. Bu nedenle yanlış değerlendirmeler sık sık karşımıza çıkıyor. Çok katlı çelik yapıların ülkemizde hak ettiği noktaya bir türlü gelmemesinin birçok sebebi var. Öncelikle çeliğin maliyet noktasında çok pahalıyla geldiği düşüncesi bu sebeplerin temelini oluşturuyor. Aslında bu tamamen maliyet hesabının nasıl yapıldığıyla ilgili bir durumdur. Çeliğin sağladığı diğer avantajlar ise genellikle dikkate alınmamaktadır.

 

Basra’daki alışveriş merkezinin yatırımcısı Al Dayer Group, müteahhitlik hizmetleri sunan, bölgenin en büyük hazır beton üreticisi firması niteliğinde. AVM’nin çelik yapı olarak uygulanmasına karar verilmeden önce yapısal çeliğin sağladığı avantajlar kendilerine kapsamlı olarak izah edildi ve bu yönde karar alındı.

 

Modern çelik yapıların, betonarme taşıyıcı sisteme göre çok daha kısa sürede tamamlanma özelliği ile yatırımın daha erken paraya dönüşecek olması aldıkları bu kararda oldukça etkili oldu.

 

Çekirdek çerçeveleme sistemi olarak yapısal çelik tercihi bu alışveriş merkezinin birinci etabının sekiz ay daha erken faaliyete geçmesini sağladı.

 

Aylık 20 dolar/m2 kira getirisi yatırımcıya yaklaşık 7.2 milyon dolar meblağında ek bir kazanç sağladı. Çelik imalat, montaj ve nakliye işleri onlara toplamda 6 milyon dolara mal oldu. Bu açıdan bakıldığında çelik yapı tercihinin ekonomik ve kârlı bir yatırım olduğu kanıtlandı.

 

Tüm binaların çelik konstrüksiyon olarak düşünülmesi betonarme yapıya göre çok daha kısa zamanda tamamlanmasının ötesinde geniş açıklıklara imkân sağlaması, mimari açıdan çeşitli varyasyonların uygulanmasına da olanak sağlar. Kullanıcıların ileride ihtiyaca binaen yapılması gerekecek fonksiyonel değişikliklere de çok daha fazla rasyonel çözümler uygulama özelliği ayrıca önemli tercih sebebi oldu. Alışveriş merkezi ve rezidans olarak tasarlanan bina yapımı üç aşamalı olarak planlandı. Tüm malzemesi Türkiye’den ihraç edilmiş olan projenin ilk etabı 2016 aralık ayı sonunda hizmete açıldı.

 

Üst kat sinema kompleksi, tiyatro salonu ve uluslararası standartlara yakın yapay buz pateni ikinci etap olarak 2018 yılının ikinci yarısında hizmete sunuldu. Yine çelik konstrüksiyon olarak tasarlanan üç etap çok katlı rezidans binası için çalışmalar ise kısa bir süre sonra başlayacak.

 

Proje, Irak’ın güneyinde, başkent Bağdat’tan sonra Irak’ın en büyük şehri ve dünyanın en zengin petrol kaynaklarının üstünde olan Basra şehrinin merkezinde gerçekleştirildi.

 

Yörenin sıcak iklimi, güneşin etkisi, şehrin mimari yapısı göz önünde tutularak yapılan mimari tasarımda, yapının büyük bölümü dışa kapalı ve pencereleri doğal ışığı direkt almayacak şekilde minimalize olarak konumlandırıldı. Bu bağlamda çelik konstrüksiyon olarak gerçekleştirilen yapıda tüm ısı, ses izolasyonları duvar ve pencere detaylarında düşünüldü.

 

Projelerde görüleceği üzere AVM ve bitişik parselde 18 katlı otel, rezidans, restoran, havuz, kafe ve çeşitli sosyal faaliyetleri içeren binalarla tamamlayıcı bir bütün olarak projelendirildi. Teknik olarak çelik ile beton arasında bu tür bir karşılaştırma yapmak mümkün olmakla birlikte ikisi arasındaki mukayese temelde mimariye bağlıdır. Teknolojik farklılıkları bir kenara bırakılsa bile biri beton diğeri çelikle yapılan iki bina birbirinden tümüyle farklı mimari niteliklere sahip olacaktır. Kompozit çelik çerçeve ile daha hafif, ferah, az sayıda çok daha küçük kolonlarla, metrelerce daha fazla yararlı alanı olan bir bina tasarlayabilirsiniz. Buna karşılık betonarme çerçevede, cepheleri boğan devasa kolonların oluşturduğu kütleler binayı ağırlaştırırken, zemin altında yapılacak otopark mekânlarına kullanım alanı bırakmamaktadır.

 

Tüm binanın konstrüksiyonunun çelik olarak düşünülmesi hem betonarme yapıya göre çok daha kısa zamanda yatırımın tamamlanması, hem de mimari açıdan çeşitli varyasyonların tasarlanmasına imkân sağlaması açısından önemlidir.

 

Ayrıca kullanıcıların ileride ihtiyaca binaen yapmayı düşünecekleri fonksiyonel değişikliklerde çelik yapının çok daha fazla rasyonel çözümleri içeren avantajlarına sahip olması en önemli tercih sebebidir. BTS AVM’nin çelik konstrüksiyon projelendirme ve tatbikat grubu Kare İnşaat, çelik yapılar üzerindeki bilgi birikimi, tecrübesi ve çelik sevgisi ile mimari proje tasarımının önünü açan, yol gösteren gerçek bir çözüm ortağıdır. Ayrıca şantiye sahasındaki teknik personeli ve ekipman yapılanması ile tüm çelik imalatlarının yatırımcı açısından problemsiz ve huzurlu bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlanmıştır.

 

Binanın genel boyutları: cephesi 112m, uzunluğu 158 m’lik alan içinde, yükseklik 26.4m, kullanım alanı zemin + 3 kat olarak toplam 45 bin m2’dir. Bina ile ilgili Statik proje EUROCODE 4 – Kompozit Bina Tasarımı standardına göre yapılmıştır. Bünyemizde geliştirdiğimiz programlarla kesit tayinleri, birleşim hesapları modelleme öncesinde yapılmış, bu kesitler doğrultusunda ETABS modeli hazırlanarak gerekli yük kombinasyonları etkisinde binanın üç boyutlu analizi tahkik edilmiştir.

 

Çok katlı çelik yapı modelinin SAP2000 ile kompozit olarak tasarlanması toplam çelik miktarının çok artmasına sebep olur. Ayrıca bu programda plastik hesaba yer verilmemiştir. Çok katlı bina modellemesinin kompozit döşeme sistemi ve plastik hesap kullanımına göre geliştirilmiş ETABS veya benzeri programlarla yapılması şarttır. Aynı yük kombinasyonları altında yapılan modellemelerde çelik sarfiyatında önemli ölçüde farklar olduğu görülür. Kompozit kelimesi, iki veya daha fazla malzemenin beraber çalışarak istenilen mukavemet ve rijitliği sağlamak amacıyla herhangi yapı ortamları için kullanılabilir. Yalın kompozit ve Panel kompozit döşeme kullanımı modern çelik yapılarda ve gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılır.

 

Çelik kiriş profil, beton, trapez oluklu saç paneller ve kesme bağlantı elemanları kullanarak elde edilen döşemeler Panel kompozit döşeme olarak adlandırılır. Trapez panel kullanmadan elde edilen kompozit döşemeler ise Yalın kompozit döşemelerdir. Yalın kompozit döşemelerde oluklu saç panel kullanılmaz, donatılı beton kalıplanarak elde edilir. Ülkemizde bu tip kompozit döşeme uygulamaları henüz yaygın değildir.

 

Kompozit döşemelerde yaygın olarak kullanılan oluklu panellerin yapısal anlamda iki görevi vardır.

 

1. Ön görev olarak paneller, beton dökme işlemi esnasında, inşaat işleri ilgili geçici yüklerle birlikte, ıslak betonu, çelik hasır ve gerekli donatıları taşır. Genelde, geçici destek verilmeden “temporary propping” tasarlanıp kullanılır.

2. Esas görevi ise betonla birlikte kompozit olarak çalışarak üzerine gelen yükleri taşımaktır. Kompozit çalışma kesme bağlantıları ve betonla panel arasındaki mekanik kilitlenme ile sağlanır. Bu kilitlenme, profillendirme anında panel üzerine yerleştirilen kabartmalar ve ters trapez oluklar sayesinde elde edilir. Böylece; beton ve panel profilin ayrılmaları önlenir.

 

Kompozit panel profiller genel olarak 0.9–1.2 mm kalınlıktaki galvanizli saç rulolarından çekilir.

 

Paneller, üzerini örttükleri kirişlerin yanal tutulmalarını da sağlayarak, inşaat esnasında, onların yanal burulmasından doğabilecek burkulmaları önler. Rüzgâr ve deprem yüklerine karşı diyafram bir kütle gibi çalışıp, bu yükleri kolonlara aktarır ve yapının genel stabilitesine katkıda bulunur. Paneller, kirişler üzerine serildikten sonra, belli bir düzen dâhilinde, özel çivilerle kiriş üst başlığına çakılır. Oluklu paneller ve döşemenin üstüne serilen çelik hasırlar, priz etkisiyle beton yüzeyinde oluşacak çatlamaları birlikte sınırlar. Yangına karşı 2 saat dayanım sunması diğer önemli bir özelliktir.

 

Kompozit kirişler, normal çelik kirişlere göre oldukça yüksek moment kapasitesine ve rijitliklere sahiptir. Başka bir anlatımla, daha küçük kesitlerle eşdeğer moment kapasitesine erişebilir. Malzemede tasarrufun yanı sıra, çok katlı yapılarda döşemelerin derinliği de azalır. Kompozit kirişin en önemli dezavantajı ise çelik ile betonu birbirine bağlamak ve onları birlikte çalıştırmak için kesme elemanlarına (shear connector) ihtiyaç duymasıdır.

 

Bütün kiriş tasarımlarında yapıldığı gibi yeterli kesme kuvvet ve moment kapasitelerine sahip oldukları, kompozit kiriş tasarımlarında da tahkik edilmelidir. Kesme bağlantılarının mukavemet olarak dayanımları da yeterli seviyelerde olmalıdır. Kesme elemanın kopması ya da kesme elemanının etrafındaki betonda oluşabilecek kesme kuvveti hasarlarının önlenebilmesi için her ikisine de dikkat etmek gerekir. Çeliğin ve betonun birbirlerine tam etkileşimi için kompozit kesitin limit moment dayanımına ulaşmasını sağlamak ve bunun içinde uygun kesme birleşimi tasarlamak gerekir.

 

Yapı çeliğinin kırılgan değil sünek olması, kalıp ve iskele kullanma zorunluluğu olmadığı için daha küçük temel ve kazı yapılabilmesi, yeniden kullanılabilirliği, en kötü zeminlerin bile değerlendirebilmesi için daha geniş kullanım alanları oluşturabilme özellikleri dikkate alınmıştır.

 

Çeliğin önemli diğer avantajları şunlardır;

• Mimari özgünlük

• Estetik

• Hafiflik

• Çok katlı bina yapımına uygunluk

• Depreme dayanıklılık

• Kolay denetim

• Hızlı yapı üretimi

• Değişim

• Nakliye kolaylığı

• %100 geri dönüşümlü bir materyal olması

• Güçlendirme etkisi

 

Kesintisiz ve süratli üretim sağlanması için firma bünyemizde hazırlanan imalat resimleri (Workshop Drawings) daha önce iş yaptırdığımız firmalara dağıtılarak imalatlar gerçekleştirilmiştir.

 

İmalatın başından montaj sonuna kadar geçen süreçte, projenin şartname, standartlara uygun, zamanında ve güvenli teslim edilmesinden sorumlu, proje müdürü görevlendirilmiştir.

 

Projenin gerektirdiği özel koşullara bağlı olarak montaj işlerinin süreklilik sağlayan kapsamlı bir üretim planması yapılmıştır. İmalat ve montaj aşamaları dahilinde tüm kaynak faaliyetlerinin muayenesi, gözetimi ve bunların yönetimi ve planlanması titizlilikle uygulanmıştır.

 

Projenin gerekli kalite unsurlarının etkileyecek bir durum söz konusu olduğunda proje müdürüne bilgimiz dâhilinde iş durdurma yetkisi verilmiştir. İmalat ve montaj aşamaları dâhilinde tüm kaynak faaliyetlerinin muayenesi, gözetimi; bunların yönetimi ve planlanması proje müdürü tarafından organize edilmiştir.

 

Kaynak kalite kontrol süreçlerinde kullanılan prosedürler, kaynak planı gibi dokümantasyonlar gerekli hallerde imalata uygun ve güncel olarak tutulmuştur.

 

Üçüncü etap Rezidans proje uygulamasında EN 1090 Uygulama Sınıfı (Execution Class, EXC) kategorileri;

 

• YAPININ ÖNEM SINIFI CC2 (orta seviyede önemli yaşam alanları)

• HİZMET KATEGORİSİ SC1 (düşük deprem ihtimali olan bölgeler)

• İMALAT KATEGORİSİ PC1 (Kaynaksız bileşenler, S355’den düşük kalitede malzemeden imal edilen kaynaklı bileşenleri) olarak değerlendirilecektir.

 

SAHA MONTAJI VE İNŞAAT

Sahaya indirilen çelik elemanların montajından sonra trapez saçların kirişler üzerine tutturma işlemi;

• Kenar kirişler üzerine her olukta bir

• Tali kirişlerde ilk ve son olukta

• Uçları birbiri üzerine bindirilerek elde edilen ek yerlerindeki oluklarda birer atlayarak 6.5 mm kalınlıkta çivilerle yapılmıştır.

 

Paneller serilip, çakıldıktan sonra elde edilecek platform, genelde 3 ~ 4 kN/m2’lik düzgün dağılımlı yükü üzerinde taşıyabilir.

 

Birkaç açıklık üzerine döşenmiş panellerden elde edilen platform, tek açıklık üzerine döşenmiş panellerden elde edilecek platformdan daha sağlam olur. Asansör ve servis boşlukları civarında veya binanın geometrisinin elvermediği hallerde paneller tek açıklıkta döşenebilir. Bu bölgelere ağır malzemeler koyulmamasına özen gösterilmiştir.

 

Montaj esnasında oluklu platform üzerine ağır yük koymaktan kaçınılmış, zarar gören oluklu paneller çıkartılıp yerlerine yenileri takılmıştır.

 

Genelde geçici malzeme yığılması taşıyıcı ana kirişler üzerinde ya da yakınlarında yapılmıştır. Bu malzemeler, birkaç oluk üzerine denk gelecek keresteler üzerine koyularak yükün dağılımı sağlanır. Oluk içlerine ise demir donatı kümesi kesinlikle yerleştirilmemelidir.

 

Panellerin ezilmesine neden olabilecek ağırlıktaki yüklerden ise kaçınılmalıdır. Çelik hasır kümesi, bağlantı pim kovası, el aletleri gibi yükler kaçınılmaz olarak beton dökümünden önce döşenmiş paneller üzerine koyulur. Donatı, çelik hasır veya panel kümeleri, çöp kovaları, kompresör gibi makineler ağır yük tanımına girer.

 

Tasarımcı mühendis, ıslak betonun ağırlığına ilaveten “genel inşaat yükleri” olarak 1.5 kN/m2’lik bir yükün platform rafından taşınacağını dikkate almalıdır.

 

Bazı malzemelerin kümelenmesinden doğan yükler genel inşaat yükü olarak aşağıdaki gibi değerlendirilebilir.

• 1m yükseklikteki çelik hasır kümesi 2.5 kN/m2

• 20 adet oluklu panel kümesi 4 kN/m2

• Standart bağlantı pim kovası dolu iken 2 kN (200 Kg)

• Standart hafif kompresör tekerlek yükü olarak 10 kN (100 Kg)

• Statik jeneratör 40 kN

• Hareketli jeneratör 150 kN

• Kontrol ünitesi 5.5 kN

 

Projede uygulanan tüm asansör ve yürüyen merdivenler AKE Asansör Malzeme Pazarlama Şirketi tarafından imal edilip yerlerine takılmıştır.