Yangın nedeniyle yaşadığımız kayıpları azaltmak için ülkemizde ulusal bir yangın istatistik ve analiz çalışması yürütecek kamu kuruluşu görevlendirilmesi yapılmalı ve veriler detaylı olarak kayıt altına alınarak kamuoyuna sunulmalıdır.
Hazırlayanlar
İlker İbik - TUCSA TK-3 Yangın Güvenliği Komitesi Başkanı
H. Yener Gür’eş - TUCSA Yönetim Kurulu Başkanı
1. GİRİŞ
İlk kez 28 Şubat 1958 tarihinde ve 7126 sayılı Kanunla İçişleri Bakanlığına bağlı olarak Sivil Savunma Teşkilatı adıyla kurulan “Sivil Savunma Genel Müdürlüğü” (SSGM), 29 Mayıs 2009 tarih ve 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 17 Haziran 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla kapatıldı ve yetki ve sorumlulukları Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına (AFAD) devredildi.
SSGM, İçişleri Bakanlığına bağlı olarak sivil savunma hizmetlerinin planlanması ve yürütülmesiyle görevliydi; bünyesinde bulunan “Afet ve İtfaiye İşleri Şube Müdürlüğü” aracılığıyla da Türkiye Yıllık Yangın İstatistikleri’ni derlemiş ve 2008 yılına değin yayınlamıştı.
SSGM’nin kapatılarak AFAD’ın kurulmasının ardından, yangın istatistikleri çalışmaları, yalnızca Doğa Kaynaklı Olay kapsamı içerisindeki “Klimatolojik Felaket”lerden biri olarak kabul edilen Orman Yangınları ile sınırlı kalmış ve AFAD tarafından Orman Yangınları haricinde yangın afetleri ile ilgili istatistiksel bir yayın yapılmamıştır.
AFAD’ın yayınladığı “Afet Yönetimi Kapsamında 2019 Yılına Bakış ve Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri” dokümanında “Yangın” tanımı şöyle geçmektedir:
“İkincil afet (İng. secondary disaster), bir afetin etkisi veya tetiklemesi ile meydana gelen yangın, heyelan, baraj yıkılması, patlama, salgın hastalıklar ve endüstriyel kaza gibi yeni afetlere verilen ad.”
Ne yazık ki SSGM’nin son yangın istatistikleri yayımından bu güne, ülkemizde ulusal yangın istatistiklerine ulaşmak ve bu veriler ışığında bilimsel, teknik ve toplumsal akademik çalışmalarda bulunmak neredeyse imkânsız hale gelmiştir.
Diğer taraftan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 2008 yılından itibaren kendi yetki alanında bulunan bölgede ortaya çıkan yangın afetleri ile ilgili istatistiksel çalışmalar yapmaya ve 5 yıllık raporlar halinde yayınlamaya başlamıştır. Bu çalışma, İBB tarafından yayınlanan 2012 yılı yangın istatistiklerini temel alarak ve sırasıyla;
• T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü 2004 Yılına Ait Yangın İstatistikleri,
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının (ÇŞB) 26 Nisan 2018 tarihli ve 30403 sayılı tebliğinde tanımlı bina maliyetleri,
• 2007 yılı TÜİK verilerinde tanımlı bina kat adedi ortalamaları
• TÜİK yıllık verilerinde tanımlı bina ruhsat sayıları,
• T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 1999-2008 Yangın Can Kayıpları Verileri,
• İngiltere Başbakanlığı tarafından yayınlanan İngiltere Yangın Ekonomik Kaybı Verisi (2004 yılı),
• USFA US Fire Administration tarafından yayınlanan ABD Yangın Ekonomik Kaybı Verisi (2015 yılı)
• CTIF World Fire Statistics No.22, 2017 yılında yayınlanan 2015 yılı Ülkeler Bazında ve Kümülatif Dünya Yangın Kayıpları verileri kullanılarak; Türkiye Ulusal Yangın Kayıpları öngörüsü oluşturabilmek amacıyla yapılmış çıkarımsal bir istatistik çalışmasıdır.
4. SONUÇ
Çalışma sonuçlarından görüleceği üzere, ülkemiz ne yazık ki aktif ve güçlü bir yangınla mücadele politikası işletememektedir.
Toplumsal bilincin oluşturulabilmesi için yangınla güvenlik-mücadele verilerini (örneğin yangın sonrasındaki can ve mal kayıpları) dünya çapında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin yıllardır süren uygulamalarının tersine, ya merkezi olarak kayıt altına alıp işlememekte ya da toplum paylaşımına açmamaktadır.
Bu durumun, ülkemizde yangından korunma ve yangınla mücadele bilincinin gelişmesini sekteye uğratacağı aşikârdır; kaldı ki analizin sonuçlarında görülen milyon nüfus başına doğrudan maddi kayıp oranları da gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında kat be kat yüksektir.
Bu nedenle, zaman geçirilmeksizin, 2008 yılı öncesinde İç İşleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğünün uyguladığı üzere, ulusal düzeyde yangın istatistik ve analiz çalışması yürütebilecek bir kamu kuruluşu görevlendirilmeli ve yangın istatistik verileri tüm detaylarıyla kayıt altına alınarak, kamuoyuna sunulmalıdır.