PROJE ADI: Kıbrıs Modern Sanat Müzesi
PROJE TÜRÜ: Sanat Yapısı
YAPI TÜRÜ: Çelik, Betonarme Yapı
BAŞLANGIÇ TARİHİ: 2019 / Eylül
DURUM: Devam Ediyor (İnce İşler)
İNŞAAT ALANI: 20.000 m2
YER: Lefkoşa / KKTC
İŞVEREN: Yakın Doğu Üniversitesi
ÇELİK YÜKLENİCİSİ: Rijit Yapısal Çelik
ÇELİK TONAJI: 2100 ton
MİMARLIK: Prof. Dr. Türköz Kolozali (Yakın Doğu Üniversitesi)
MÜHENDİSLİK: Rijit Yapısal Çelik
MİMARİ AÇIKLAMA
(Prof. Dr. Türköz Kolozali, Yük. Mimar Denis Kolozali)
Yakın Doğu Üniversitesi yerleşkesinde konumlandıran Kıbrıs Modern Sanat Müzesi, mimari yapısıyla, sanatsal ve yapısal bir değer olarak, çağdaş sanatın tüm alanlarını tek çatı altında birleştirmekte. Binanın formu, sanatı tüm alanlarda dikkatle koruyan ve aynı zamanda destekleyen bir eli andırıyor. Merkezde, yani üniversite kompleksinin klasik tarzda inşa edilmiş ilk binasının avlusunda kompozisyon çözümünün korunması, geleneklerin korunmasını ve saygı duyulmasını vurgulamakta.
Klasik ve modern mimari anlayışın karşıtlığı, sanattaki gelişimi ve ilerlemeyi sembolize eder. Yapıda modern çelik yapıların ve malzemelerin kullanımı inşaat endüstrisinin ve teknolojisinin hızlı gelişimini temsil etmek için kasıtlı olarak tasarlandı.
Avlunun cam cephelerini destekleyen yüksek metal sütunlar yaratıcının araçlarını simgelerken sanattaki bir fikrin doğuş ve yaratım sürecini de yansıtıyor. Açık sergi alanlarının olduğu bölümlerde, bina cephelerinde geniş cam kullanımı, sergi mekânının müze ile hem içten hem de dıştan bütünleşmesini sağlamakta.
MÜHENDİSLİK AÇIKLAMASI
(İnş. Yük. Müh. Fulya Karakahya, İnş. Yük. Müh. Zafercan Atacan)
Betonarme bodrum kat üzerine mesnetlenen tonoz formundaki çerçevelerle tasarlanan yapıda; yük ve dayanım katsayıları ile Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları (2018), Türk Bina Deprem Yönetmeliği (2007) TS500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları, TS498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri yönetmelikleri kullanıldı.
Ana taşıyıcı tonozlar formu gereği yapma kirişlerden teşkil edilmiş olup, yanal stabilite elemanları parametrik tasarımı yapılan mimari kabuk çözümüne göre boru profillerden seçildi. Söz konusu aşıklar hem kaplama hem de yanal stabilite elemanı olarak çalışmakta.
Çekirdek bölgesinde bulunan kolonlar için istavroz ve boru kesitler kullanıldı. Kompozit döşeme sistemi kullanılan yapıda, yüksek hadveli ve kalın trapez saclar ile tali kiriş kullanılmayarak ekonomi sağlandı. Kayma kaması olarak konvansiyonel yöntem kullanıldı.
Yapısal analizlerde sonlu elemanlar programı olarak SAP2000 programı kullanıldı. Tüm yapısal çelik çizimleri Tekla Structures Programı ile yapıldı. Parametrik kabuk tasarımı mimari modelden ihraç edildi. Yapısal elemanlar kaplama detaylarına göre her biri farklı açıda cıvatalı olarak tasarlandı. Birleşim hesapları için ise IdeaStatica programı kullanıldı.
ÇELİK İMALATI
(İnş. Müh. Mehmet Fatih Bilgiç)
Yapının imalat aşamasına geçmeden önce, işveren taleplerine göre ince işler, mekanik – elektrik gibi diğer disiplinlerin ilerleme ve mahalleri teslim etme önceliklerine göre yapının üretim ve montaj fazları oluşturuldu. Bu fazlama aşamasında, diğer disiplinlerin ve işverenin talepleri göz önünde bulundurulurken, yapının stabilitesi ve doğru montaj yönteminin sağlanıp sağlanamayacağı da irdelendi. Tüm çalışmalar yapıldıktan sonra, yapı 3 ana bölüme ayrıldı ve üretim aşamasına geçildi.
Üretim aşamasındaki en büyük zorluk tonoz formundaki yapma kesitlerden oluşan kolonların, doğru büküm açısı ve doğru boyutlarda üretiminin yapılmasıdır. Tonoz formundaki yapısal bir elemanda üretim aşamasında yapılabilecek en küçük hatanın, montaj aşamasında yapıda ciddi kaçıklıklara yol açacağının bilinci ile her bir tonoz kolon elemanı için düz sac plakalardan oluşan mastar tezgahlar tasarlandı. Bu tezgahlar üzerine kolonların bire bir silüeti plazma makinası yardımı ile işlendi. Söz konusu yöntem ile tonoz kolon elemanlarındaki üretim hatası olasılığı sıfıra indirgendi ve TS EN 1090-2 standardı tamamıyla sağlandı.
Kiriş üretimlerindeki tüm kontroller yine TS EN 1090-2 standardı içerisinde yapıldı. Her birinin birleşim noktasındaki plaka açısı, uzunluğu ve üretim boyu birbirinden farkı olan boru aşık elemanları üretimi için açının doğru sağlanabileceği ayarlı mastar tezgahlar tasarlandı. Bu sayede binlerce poz numarasından oluşan farklı tip imalatlarda “sıfır hata” mottosu sağlandı. Bu durum yapının montajının aksamadan yapılabilmesine ve hızla devam etmesine olanak sağladı.
ÇELİK MONTAJI ve DENETİM
(İnş. Müh. Fikri Mert Gençer)
Yapının geometrisi göz önünde bulundurulduğunda, montaj planı, imalata paralel olarak, yapıyı 3 aşamaya bölerek tasarlandı. Plan görünüşünde yapının merkezini ifade eden bölge montaj sıralamasında 1. bölüm, yapının sağ tarafı 2. bölüm, sol tarafı ise 3. bölüm olarak adlandırıldı. 1. bölümün doğru montajlanması diğer bölümleri ve yapının bütünlüğünü direkt etkileyen faktörlerdendir. Bu sebeple yapının tamamında uygulanan EN TS 1090-2 standardındaki montaj parametreleri, 1. bölümde standardın izin verdiği değerlerden ziyade sıfıra yakın değerler ile sağlandı. Bu değerleri yakalayabilmekteki en önemli faktör, yapının 3 boyutlu modelindeki tüm tonoz kolon – kiriş birleşim noktalarının global olarak haritalandırılması ve her yapısal elemanın montajlanıp torklanması esnasında harita personeli tarafından kontrol edilmesidir.
Yapının tonoz formu, çerçeve tonoz kolon – ana kiriş montajı yapıldıktan sonra kat kirişleri ve cephe- stabilite elemanları olan boruların montajı esnasında, montaj personelinin belirli noktalara ulaşmasını imkânsız kılmakta. Bu sebeple yapının tonoz kolon hatlarına, her aksta olacak şekilde çelik halatlar çekildi, montaj personeli +10m kotuna kadar vinç yardımı ile ulaştırıldı, personellerin paraşüt tipi kemerlerine EN 353-1:2014+A1:2017 standardında F5 çelik halat tutucu ekipmanlar yerleştirildi ve montaj devam ettirildi. Bu yöntem sayesinde iş güvenliği en üst noktada sağlandı, iş kazası riski sıfıra indirildi ve montaj hızı artırıldı.
Yapının montaj aşamasında, 6 ekipten oluşan 30 kişilik montaj kadrosu, 4 kişilik mühendis kadrosu, 1 A sınıfı iş güvenlik uzmanı ve 1 harita personeli hizmet verdi. Ayrıca makina – ekipman olarak, 4 adet hi-up vinç, 1 adet kule vinç, 3 adet forklift yapının montajının başından sonuna faal olarak kullanıldı.
Yapının imalatı ve montajı esnasında, TS EN 1090-2 ve 3834-2 standartlarının istediği yüzdeler ve toleranslarda tüm kontroller sağlandı ve belgelendi. Kaynaklı birleşimler özelinde, optimizasyon sonucunda malzeme eki yapılan tüm alın kaynaklarında %100 UT kontrolleri, köşe kaynaklarda ise standardın istediği %10 kontrolün üzerine çıkılıp %25 mertebesinde kontrol gerçekleştirildi ve belgelendi.