Yazı: Yük. Mimar Alper Aksoy
PROJE ADI: Elazığ Atatürk Stadyumu
PROJE TÜRÜ: Spor Yapısı
YER: Elazığ / Türkiye
PROJE OFİSİ: Alper Aksoy Mimarlık
TASARIM EKİBİ: Alper Aksoy, Serkan Karaaslan
MİMARİ PROJE EKİBİ: Alper Aksoy, Serkan Karaaslan, Feyza N. Özmerdivenli, Yavuz S. Yılmaz, M. Gizem Ulu, Ahmet E. Karaçağlar
DANIŞMAN: Bülent Bakkaloğlu (GSB), Aykut Gökhan UÇ (GSB)
İŞVEREN: Gençlik ve Spor Bakanlığı
ANA YÜKLENİCİ: M.Y.S. Yol Yapı A.Ş.
KONSEPT TASARIMI: Alper Aksoy, Serkan Karaaslan
STATİK PROJESİ: TÜMAŞ Mühendislik
MEKANİK PROJESİ: TÜMAŞ Mühendislik
ELEKTRİK PROJESİ: TÜMAŞ Mühendislik
PROJE BAŞLANGIÇ YILI: 2017
PROJE BİTİŞ YILI: 2018
İNŞAAT BAŞLANGIÇ YILI: 2019
İNŞAAT BİTİŞ YILI: 2023
ARSA ALANI: 53.200 m²
TOPLAM İNŞAAT ALANI: 55.395 m²
ÇELİK TONAJI: 3500 ton
MİMARİ AÇIKLAMA
Stadyumun bulunduğu alan kent merkezinde yer almakta ve çevresinde yoğun şekilde konut yerleşimi ve ticari alanlar bulunmaktadır. Bu nedenle spor faaliyetlerin dışında, yerleşkede yakın çevredeki kent sakinlerinin de faydalanabileceği, etkileşim kurabileceği ve kolay erişebileceği kamusal mekânlar oluşturulmaya çalışılmıştır. Yerleşkenin sadece 15 günde bir defa kullanımı yerine, her gün ve akşam kent sakinlerine hizmet etmesi amaçlanmıştır.
Yapının zemin katında oluşturulan ticari birimlerdeki fonksiyonların stadyumun çevresiyle olan etkileşimini artıracağı öngörülmüştür. Stadyum ve yanındaki spor salonunda hem bireysel hem de takım sporlarının birçoğunun yapılmasının yerleşkedeki canlılığın gün boyu devam etmesini sağlayacağı tahmin edilmektedir. Gün içerisinde stadyum etrafındaki ve stadyum içerisindeki yürüyüş alanlarının kentli tarafından kullanılması hedeflenmiştir. Stadyum içindeki 24 adet locanın yeme – içme, eğlence, ofis vb. fonksiyonlarla haftanın her günü kullanımı planlanmıştır.
Binanın kütle tasarımı yapılırken etrafındaki konut, kamu ve ticari kütlelerle diyaloğunun sağlanması amaçlanmıştır. Bu bağlamda silüet, kullanılan malzemeler, binanın gabarisi ve çevre ile ilişkileri uyumlu şekilde tasarlanmaya çalışılmıştır. Binanın çatı ve cephe ilişkisinde yakın çevredeki binalarla benzerlikler bulunmaktadır. Kentin merkezinde önemli bir noktada konumlanan stadyum, yarattığı farklı perspektiflerle Elazığlılara zengin mekânsal deneyimler sunarken, kent siluetine ve kimliğine de önemli bir katkı sağlayacaktır.
Proje alanında yaya sirkülasyonunu aksatmayacak seyirci yoğunluğunu karşılayabilecek geniş sert zeminler oluşturulmuştur. Stadyum işlevinin dışında, peyzajda yaratılan kamusal alanlar, aktivite alanlarıyla da kentin gündelik yaşantısında odak noktası üstlenebilecek bir kullanım olanağı sunmaktadır.
18.423 kapasiteli Elazığ Atatürk Stadyumu UEFA ve TFF standartlarında belirtilen programlara uygun bir şekilde tasarlanmıştır. Batı yönünde protokol, VIP ve basın tribünleri localar ve sporcu alanları bulunmaktadır. Kuzey, güney ve doğu yönlerinde ise kesintisiz şekilde seyirci tribünleri bulunmaktadır. Doğu ve batı tribününde oyun alanını en iyi gören konumda localar bulunmaktadır. Batı tribününde hakem odaları, gözlemci odaları, sporcu soyunma odaları ısınma alanları ve basın için farklı büyüklükte ve fonksiyonda odalar planlanmıştır. VIP ve yönetim için girişler, etkinlik alanları ve çeşitli fonksiyonlarda odalar yine batı tribünü içerisinde planlanmıştır.
Sporcular, hakemler, VIP, seyirciler, protokol ve medya mensupları için zemin kotta (±0.00) batı tribününde girişler sağlanmıştır. Kuzey, güney ve doğu tribünlerinde seyirci yoğunluğunu rahatlıkla karşılayabilecek giriş ve karşılama alanları yine zemin kotta oluşturulmuştur.
Stat içerisinde seyirci, medya, loca, VIP, sporcu ve güvenlik görevlilerinin girişleri ve sirkülasyon alanları birbirinden ayrılırken yine stat çevresinde, seyirci, VIP, basın protokol ve takım araçları için yeterli sayıda açık otopark oluşturulmuştur.
Yapının genel kurgusunda betonarme taşıyıcı sistem kullanılırken, tribünlerde prekast modüler sistem, çatı ve cephelerde ise çelik taşıyıcı sistemler kullanılmıştır. Strüktür sistemi oluşturulurken imalat ve montaj kolaylığını sağlayan modüler bir sistem tercih edilmiştir.
Projede çim sahanın gün ışığından faydalanabilmesi için güneş/gölge modellemesi yapılmış ve buna göre güney cephedeki çatı geçirgen şeffaf malzemeyle kaplanmıştır. Ayrıca yapıda rüzgâr vantilasyonu için çatıda ve cephede yırtıklar açılmıştır.
MÜHENDİSLİK AÇIKLAMASI
Statik Proje Raporu – Yapısal Sistem Tasarımı
Elazığ Merkez’de tasarlanan yapının taşıyıcı sistemi betonarme çerçeve olarak teşkil edilmiş, yaklaşık 55.000 m2 inşaat alanına sahip, 15 adet dilatasyon, 14 adet bloktan ve 68 akstan oluşmaktadır. Cephe ve çatı taşıyıcı sistemleri betonarme, çelik konstrüksiyon olarak imal edilerek çelikler bu betonarme bloklara ve yer yer zemine ankre edilmiştir. Stat yapısı bodrumsuz olup dış cepheden bakıldığından Zemin +3kat + çatıdan oluşmaktadır. Kat yükseklikleri 5.00 metre olup çatı kısmındaki yükseklikler değişkendir.
Cephede betonarme binaya bağlanan çelik sistemi ile çelik üzerine kompozit alt konstrüksiyonu yapılarak kompozit döşeme oluşturulmuştur. Ayrıca cephede prekast ve alüminyum kaplaması için gerekli alt konstrüksiyon da cephe çeliğine eklenen aşıklara bağlanmıştır.
Çatı ise 20-25 metresi konsol olan 40 metrelik 68 adet makastan oluşmaktadır. Makas aralıkları en fazla 8.00 metre açıklığa sahiptir. Bu makaslar bir noktadan cephe çelik kolonlarına çekme yükü bir noktadan ise betonarme bloğa ve zemine basınç yükü aktaracak şekilde sabitlenmiştir. Çatı kenet çatı ve alt katmanları için çatı makaslarına ara aşıklar teşkil edilmiştir.
Çelik yapının analizinde SAP2000 programı kullanılmıştır tasarımında TS498, TS500, TS648,TS4561, TS3357 DBYBHY ve eş değer yabancı kaynaklı standartlardan yararlanılmıştır. Yapının analiz ve tasarımında gözetilen yükler, yapının zati ağırlığına ilaveten, çatı ve cephe alüminyum, prekast kaplaması ve aksesuarları, kompozit kaplama gibi ölü ve hareketli yükler, çatı kar yükü, çelik sistem açık havaya maruz kalacağından dolayı sıcaklık farkı yükü, rüzgâr tünel testinden gelen yükler, deprem yükleri ve kedi yolu yüklerinden oluşmaktadır.
Elazığ Atatürk Stadyumu’nda çeliği tercih etme sebepleri, çelik sistemin deprem yüklerine karşı önemli avantaj sağlaması ve geniş açıklık/konsol konusundaki kapasitesidir. Çeliğin her türlü hava koşullarında ve çok hızlı şekilde inşa edilebilmesi de bölgenin kış şartları ağır olduğunu göz önünde bulundurularak verilmiş kararlardan biridir.
İmalat ve montajı düşünüldüğünde ihtiyaçlara kısa sürede cevap verebilme olanağını da göz önünde bulundurduğumuzda çelik yapısal sistem kaçınılmaz bir durum haline gelmiştir. Çelik yapı sistemi genel olarak betonarme yapıya taşıtılmış yer yer zemine ankrajlarla ve temellerle bağlantısı sağlanarak yük aktarımı gerçekleştirilmiştir.
Toplamda yaklaşık 3500 ton yapısal çelik kullanılmış olup bu çelik toplam 15 dilatasyonu olan binanın 68 aksını oluşturmaktadır. 68 akstan oluşan çeliğin her aksı 2 ayrı modülasyon ile hazırlanmıştır. Her modülasyon 1 cephe kabuk ve 1 çatı ile ayrı ayrı yerinde birleştirilerek imalatı tamamlanmıştır.