MİMARİ PROJE: Yakup Hazan Mimarlık Ltd.şti, Yakup Hazan
ÇELİK REVİZYON PROJELERİ: Polarkon Metal Yapılar End. ve Tic.Ltd.şti.
GENEL YÜKLENİCİ: Sera Yapı Endüstri ve Ticaret A.ş /Ankara
PROJE SAHİBİ: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü İnşaat Emlak Daire Başkanlığı Ankara
Erzincan 27 Aralık 1939 tarihinde 7.8 şiddetinde bir deprem geçirmiş ve şehir harap olmuştur. Erzincan kenti yeniden kurulmuştur. Anadolu’da Erzincan 1. Derece deprem bölgesi kuşağı içindedir. Tarihten dersler çıkartılarak Erzincan İç ve Dış Hat Terminal Binasının depreme daha dayanıklı olan çelik yapı sistemiyle tasarlanmasını uygun bulduk ve mimari çelik yapı sistemi ile tasarladık. Mimari mekanlar çelik sistemlerle tarif edildi, görsel ve estetik eleman olarak cepe, çatı, tavan ve döşemede yerlerini aldılar.
Erzincan Havaalanı İç ve Dış Hatlar Terminal Binası, alt parçaları iç içe geçen farklı büyüklükteki tüplerden oluşan bütüncül bir mekandır. Terminalin dominant mekanları için iç içe geçmiş tüplerin oluşturduğu yapısal durum içinde kendilerine özel alanlar bulurlar. Tasarımda eylemler tüplerin içinde ve tüplerle tariflenen, sınırlanan mekanlarda devam eder. Bütüncül mekan, terminal binasının içinde her noktadan algılanır. Yolcular bütünün içinde hareket ederler. Yolculuk sırasında yolcuların tüplerden geçerken hissettikleri etki uçakta devam eder. Bu etki terminal binasının dominant mekanlarından başlar.
Tüplerin alt çeperlerinin oluşturduğu bütüncül platform üzerinde yolcular hiçbir engelle karşılaşmadan kara tarafından hava tarafına ya da hava tarafından kara tarafına ulaşırlar. Hareket basittir ve tek düzlem üzerinde gerçekleşir. Bu basit tasarlanan hareket sistemi yolcuların istedikleri yere ulaşmasında kolaylık sağlar. Zemindeki bütüncül platform ve tüplerle tasarlanan bütüncül mekan birlikte çalışır.
Yolculara destek veren eylemler birinci kattaki tüpler içinde ve alt zemin kattaki peyzaj içine taşınmıştır. Birinci kattaki çalışma, yeme içme ve özel yolcu mekanları bütünün içinde varlıklarını devam ettirir. Bu durum gelişme sırasında genişleyerek yolcu köprülerinin sisteme ilave edilmesinde önemli olacaktır.
Bütüncül mekan üç farklı ölçekteki tüplerin yanyana gelmesiyle oluşur. Farklı ölçekteki tüpler, bütüncül mekanı alt parçalarına ayırır. Bu durum eylemler arası birlikteliği ve ayırımı sağlar. Yapısal durum, bütün içinde yatayda, düşeyde ve farklı açılarda yerleştirilen tüplerde ele geçirilir. Parçalanmış gibi duran bütüncül etki, yapısal durumun karşılığıdır. Mimari olarak ele geçirilen bu yapısal durum terminal içinde hareket ederken her noktadan algılanır ve devam eder. Tasarlanan ana mekanlardaki vazgeçilmeyen tutumun etkisi programın alt parçalarını taşıyan mekanlarda da devam eder.
Proje; gelen yolcuların hava tarafından kara tarafına, giden yolcuların kara tarafından hava tarafına hareketlerinin en kısa yoldan ve engele rastlamadan ulaşmaları üzerine kuruludur. Yolcular tek düzlem üzerinde hareket ederler. Apron kotundan başlayan hareket aynı kotta devam eder. Yolcular iniş ve çıkış yapmazlar. Valiz ile yapılan terminal içindeki yolculuk hayatı kolaylaştırmak üzerine kurulmuştur.
Terminal yapısının tasarımında zemin kotu üstü dış kabuk ve ara kat, ara kat kabuğundan oluşan çelik taşıyıcı sistem öngörülmüştür. Söz konusu çelik taşıyıcı sistem, Erzincan Bölgesinin coğrafi özellikleri dikkate alınarak 250 Kg/m2 kar yükü ve 1. Derece Deprem Yükü esaslarına göre modellenmiş ve çözümlenmiştir. Proje, yapısal analizden montaj sürecinin sonuna dek ODTÜ İnş.Müh.Bölümü Öğr.Üyelerinde Prof.Dr. Çetin Yılmaz’ın danışmanlığı altında yürütülmüştür.
Taşıyıcı yapıyı oluşturan toplam 32 adet makas, yüksekliği 240 cm, başlık genişliği 150 cm olan, üçgen kesitli boru kafes makaslardan oluşmaktadır. Söz konusu makaslar kullanıldığı açıklıklara göre 3 tipte tasarlanmış, 1. Tip makaslar 45 m ve tek açıklıklı, 2. Tip makaslar 67,20 ve iki açıklıklı, 3.Tip makaslar ise 83,25 m ve iki açıklıklı olarak imal edilmiştir.
Makaslar mevcut betonarme yapıya, serbest açıklık yönünde dönmeye müsaade eden ancak yatay yükleri karşılamaya müsait mafsallı mesnetler ile tespit edilmiştir. Makaslar, montaj kotunda gerek yapısal sağlık gerekse montaj kolaylığını sağlamak amacı ile, pimli bağlantılar ile tespit edilecek şekilde tasarlanmıştır. Üçgen kesitli kirişlerde kirişi oluşturan her üç eleman da mafsal ile bağlanması ile kirişin sürekliliği sağlanmıştır.
Büyük açıklıklı makasların mesnetlendiği üçgen kesitli kirişlerin mesnetlenmesi de kolonlar üzerinde makas ekseni yönünde mafsallanacak yani moment almayacak biçimde tasarlanmıştır. Makaslar montaj kolaylığı sağlamak, şantiyede kaynak yapmayı önlemek için ana kirişe mafsal ile bağlanmıştır.
Terminal binası çelik konstrüksiyonu tamamen bilgisayar ortamında imalat modeli hazırlanmış ve tüm boru kesimleri için açınımlar XSteel V14 paket programıyla çıkartılmış olup proje kapsamında toplam 9282 adet boru kesimi yapılmıştır. Bilgisayar ortamında elde edilen açınımlar boru kesimi için geliştirilen özel CNC makinelerde projesine uygun olarak kesilmiştir, özel kalıplarda parçalar hazırlanmış ve sahaya sevk edilmiştir.
Bu proje kapsamında yaklaşık 3000 ton çelik malzeme, 41 tren sevkiyatı (320 vagon) ve 62 tır nakliyesi ile sevk edilmiştir. Tüm proje boyunca en üst düzeyde bir kalite ve izlenebilirlik planı geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Kaynak kış aylarında ve yüksek karbonlu çok özel malzemeler kullanılarak yapılacağından, kaynak yöntem ve teknolojilerinin tayini ve uygulamaların kontrollüğü için uluslararası akreditasyona sahip bir danışman bir firma ile çalışılmış, ayrıca bir kaynak uzmanı sahadaki uygulamaları sürekli takip ve kontrol etmiştir. Kaynatılan tüm contalara %100 NDT (Darbesiz muayene testler) uygulanmış ve birkaç tadilat dışında neredeyse sıfır hata ile tüm konstrüksiyon tamamlanmıştır.
Erzincan Havalimanı Terminal Binası, ayrıca uygulamacı firma POLARKON tarafından geliştirilen yapısal sağlık izleme sistemi ile donatılması ile bir ilki temsil etmektedir. Söz konusu uygulama ODTÜ İnşaat Bölümü Öğr.Üyelerinden Doç.Dr.Ahmet TÜRER Danışmanlığı altında ve Sanayi Bakanlığı Desteği, Ana Müteahhit SERA YAPI A.ş ve idare DHMİ desteği ile gerçekleştirilmektedir.
Yapının en kritik kiriş ve makaslarına yerleştirilen 16 adet gerinim ölçer grubu ve bir adet ivmeölçer ile sürekli veri toplanmakta ve toplanan veriler Ankara Merkezdeki Yönetici bilgisayarda depolanarak takip edilmektedir. Söz konusu toplanan verilerin uzun yıllar değerlendirmeleri sonucunda yapı sağlığı hakkında önemli sonuçlara kolayca varılabilinmesi hedeflenmektedir.